Inleiding
De afgelopen jaren was ik vanuit het Lectoraat Acute Intensieve Zorg van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) als een van de hoofdonderzoekers nauw betrokken bij de ontwikkeling van de richtlijn Pijnbehandeling bij Traumapatiënten in de spoedzorgketen. Het was een bijzonder proces (daarover spoedig meer op deze weblog). In deze bijdrage is de ontwikkeling van de richtlijn het startpunt voor een heel andere kwestie, namelijk het gebruik van meetinstrumenten in de verpleegkunde.

Het Idee
In de richtlijn bestuderen we meetinstrumenten om pijn te meten. We kijken naar het belang, naar de validiteit en betrouwbaarheid en naar de bruikbaarheid van pijnmeetinstrumenten in de spoedzorgketen. We concluderen dat het vaststellen van pijn belangrijk is voor de keuze en evaluatie van de pijnbehandeling alsook voor het bewaken van de ernst en het verloop van de toestand van de patiënt. Het systematisch meten van pijn kan leiden tot een verbetering van pijnbehandeling en bevelen op basis van onze studie de VAS en de NRS aan.

 Als docent, verbonden aan de Opleiding Master Advanced Nursing Practice bespreek ik met Verpleegkundig Specialisten in opleiding het belang van (valide en betrouwbare) meetinstrumenten als voorwaarde om effectieve verpleegkundige zorg te kunnen bieden. De studenten zoeken voor hun eigen vakgebied naar meetinstrumenten en proberen informatie te krijgen over de kwaliteit ervan. En dat valt nog niet mee. Ze verzuchten of er geen gemakkelijkere manier is om de informatie te vergaren. Een idee wordt geboren. Ik ga voorstellen of ik me in het laatste jaar van mijn loopbaan als docent/onderzoeker niet kan bezighouden met het inventariseren en beoordelen van meetinstrumenten.

 De Rondgang
Het voorstel is vlug uitgewerkt. Ik zal samen met studenten van de HBOV, onder het toeziend oog van een Begeleidingscommissie, waarin ter zake kundigen zitting hebben, meetinstrumenten op een wetenschappelijke wijze gaan beoordelen. De leidraad daarbij is het boek van Beurkens et al (2008). De ordening van de meetinstrumenten zal gelijk zijn aan de ordening van Verpleegkundige Diagnoses in de reeks ‘Effectief Verplegen’ (red. van Achterberg). Een rondgang langs de meest deskundigen en betrokkenen (o.a. subsidiegevers) levert enthousiaste reacties op. Een goed idee, hebben we nodig in de verpleegkunde. Ik kan met mijn project starten. Een van hen attendeert me nog wel even op de website van Hogeschool Zuyd te kijken. Ook daar hebben ze iets met meetinstrumenten.

 De Ontdekking
Op de website van de Hogeschool Zuyd (www.meeinstrumentenzorg.nl) ontdek ik een goed verzorgde databank met een grote hoeveelheid wetenschappelijk beoordeelde meetinstrumenten. Ik ben onder de indruk maar gelukkig voor mijn project, behoren de meeste instrumenten tot het vakgebied van de paramedici (m.n. fysiotherapie, logopedie, ergotherapie). Voor de verpleegkunde is er nog genoeg te doen. En wellicht kan het in samenwerking met de Hogeschool Zuyd. Ik maak een afspraak en krijg enthousiaste reacties.

En dan, uit het niets, wijst een collega docent mij op de database met meetinstrumenten van de Universiteit van Gent (www.best.ugent.be) Deze website bekijkend, besef ik dat mijn nog maar amper gestarte project ten einde is. Het is een databank met wetenschappelijk gevalideerde meetinstrumenten voor het objectiveren van de diagnostiek en van de resultaten van verpleegkundige interventies. Het is een prachtige databank, goed bijgehouden, wetenschappelijk verantwoord. Daar kan ik niets meer aan toevoegen.

Een nieuw idee
Het mag opmerkelijk worden genoemd dat collega docenten, collega onderzoekers, lectoren, professoren en andere wetenschappelijk deskundige verpleegkundigen in mijn directe omgeving niet op de hoogte waren/zijn van de databanken met wetenschappelijk beoordeelde meetinstrumenten van de Hogeschool Zuyd en van de Universiteit van Gent. Er zijn ongetwijfeld meerdere oorzaken voor dit bijzondere feit te benoemen. In ieder geval kan worden vastgesteld dat de databanken niet makkelijk te vinden zijn en dat er in de vakbladen weinig aandacht aan is besteed. Omdat ik nu toch enige ruimte heb, zal ik (liefst in samenwerking met de Hogeschool Zuyd en de Universiteit van Gent) de bekendheid van de websites proberen te verhogen. Ik zal dat doen vanuit de gedachte dat het belang van meetinstrumenten in de verpleegkunde maar moeilijk kan worden onderschat.