Intensive care patiënten zijn veelal niet in staat te spreken en moeten met naasten en professionals communiceren door bijvoorbeeld liplezen, schrijven of het gebruik van een letterbord. Door diverse oorzaken zijn deze methoden niet afdoende om de communicatie goed te laten verlopen. Uit patiënteninterviews gehouden onder ex-IC-patienten afkomstig uit het UMC St Radboud is gebleken dat patiënten deze gebrekkige communicatie als zeer storend ervaren. Ook voor medewerkers en familie is het lastig, dit leidt tot gevoelens van wanhoop en frustratie. Een projectgroep (Judith van Kol, Pieter Reintjes en Willem Roudijk) binnen de IC van het UMC St Radboud heeft daarom een speciale iPad-communicatie-app ontwikkeld voor onder andere beademde en wakkere IC patiënten (volwassenen en kinderen). Deze communicatie-app, genaamd voICe, zorgt ervoor dat de communicatie met de IC-patiënt verbeterd. Het gebruik van de app vraagt weinig spierkracht en motoriek, werkt intuïtief en is eenvoudig en begrijpelijk voor iedereen. De app ‘leert’ van de keuzes van de patiënt en past zich daaraan aan.
Tijdens de testfase van de app is gekeken naar o.a. gebruiksgemak, duidelijkheid, eenvoud, juistheid van thema’s en vragen, ontbrekende elementen, ontwikkel- en uitvoeringsfouten en verbetersuggesties. De test vond plaats bij IC-patiënten (volwassenen + kinderen en hun naasten resp. ouders), ex-IC-patiënten en hun naasten, IC verpleegkundigen, IC artsen, logopedisten, pedagogisch medewerker, fysiotherapeuten, MC patiënten en MC verpleegkundigen. In totaal hebben 50 – 60 mensen hun mening over voICe kunnen geven. Hierna is de app. verder geoptimaliseerd waarna een versie is ontstaan die nu gebruikt kan worden in de dagelijkse praktijk
Mogelijkheden van voICe.
1. De patiënt kan door van het aanraken van pictogrammen (+ tekst) aangeven ergens behoefte aan te hebben of kan een probleem of gemoedstoestand duidelijk maken. Als de patiënt het betreffende pictogram aanraakt geeft een stem (man/vrouw/jongen/meisje) aan wat de patiënt graag wil of wat er aan de hand is. De voICe-thema’s zijn: mijn gevoelens’ – ‘mijn lichaam’ – ‘mijn behandeling’ – ‘mijn basiswoorden’- ‘mijn ontspanning’ (voor kinderen is een speciaal ‘ontspannings’scherm) en ‘mijn verzorging.
2. De ‘generatie- en cultuurbestendige’ pictogrammen zijn zo getekend dat ze duidelijk zijn voor alle gebruikers van de app.
3. Het onderwerp ‘pijn’ krijgt extra aandacht. De patiënt kan in de app aangeven waar hij pijn heeft en door middel van de NRS-score de mate en aard van de pijn aangeven.
4. de communicatie-app is voorzien van een teken- en toetsenbord. De patiënt kan dus tevens communiceren door teksten te tikken of iets te tekenen/schrijven.
5. mogelijkheid voor naasten om een videoboodschap in te spreken die door de patiënt kan worden afgespeeld als hij/zij hier behoefte aan heeft.
6. bevat een duidelijk klok-, dag- en datumscherm, waarvan de gegevens – naast ‘on demand’- ook op vaste tijdstippen te horen kunnen zijn. Ook kan de locatie worden benoemd.
7. Via het z.g. ‘voorkeursscherm’ kan direct worden afgestemd op het door de patiënt meest gekozen thema.
8. De app kan voor patiënten met een minimale of afwezige handmotoriek ook gebruikt worden in een z.g. ‘ja-nee-model’, waarbij de patiënt een door naaste of professional voorgesteld pictogram kan bevestigen of ontkennen. Deze werkwijze is vergelijkbaar met het gebruik van een letterbord, maar eenvoudiger en sneller.
9. Als gekozen wordt voor het op de iPad ook installeren van anatomie-apps, kan tijdens de communicatie via voICe snel, eenvoudig en beeldend uitleg worden gegeven over bijvoorbeeld de aandoening die de patiënt heeft.
Voordelen van voICe
• De patiënt krijgt zijn ‘stem’ terug; hij kan duidelijk maken welke problemen er zijn en wat hij (niet) wil.
• De patiënt wordt actief in plaats van passief en kan enigszins de controle, de regie terugkrijgen; hij kan weer keuzes maken.
• Door makkelijker en duidelijker communicatie raken patiënt, naasten en medewerkers minder gefrustreerd; men begrijpt elkaar sneller en beter.
• Door regelmatige herinnering aan datum, tijd en plaats kan de patiënt zich beter oriënteren.
• Het horen en zien van een (video)bericht van een naaste kan de patiënt tot steun zijn.
• De medewerkers kunnen de zorg beter afstemmen op de patiënt. De app stelt de medewerkers in staat makkelijker en gerichter met de patiënt te communiceren. Zo zijn zij in staat tijdig en specifiek informatie bij de patiënt in te winnen en kunnen zij direct feedback vragen over zorgverlening en andere interventies bij de patiënt.
Via een website (www.voICe-IntensiveCare.nl) en een mailadres (voICe@umcn.nl) kan je contact opnemen met de initiatiefnemers en kunnen vragen/bevindingen/suggesties worden uitgewisseld. Ook kan men de ontwikkelingen volgen via facebook (http://www.facebook.com/communicatieapp) en twitter (@communicatieapp).

Nagekomen bericht: dit initiatief is genomineerd voor de prestigieuze Anna_Reynvaan praktijkprijs