Op 23 september 2016 organiseerde MOVISIE in samenwerking met de Werkplaats Sociaal Domein Nijmegen / HAN SOCIAAL, Welzijnsorganisatie Tandem en Human Rights Practice, een conferentie op uitnodiging getiteld “Streven naar het Goede Leven”. Tijdens deze conferentie kwamen ruim 60 onderzoekers, ontwikkelaars en deskundigen uit de beroepspraktijk, beroepsonderwijs en wetenschap uit Nederland en België bij elkaar om te verkennen of en hoe de Capability Approach (CA) een meerwaarde kan bieden voor het sociaal werk. Ingrid Robeyns, hoogleraar aan het Ethiek Instituut van de Universiteit Utrecht, hield een inleidende lezing waarin ze de basisconcepten van de Capability Approach uiteenzette. Vervolgens verkenden de deelnemers in vier workshops de mogelijkheden van de CA voor de sociaal werkpraktijk.

De CA is een normatief-wetenschappelijk kader waarin menselijk welzijn centraal staat en vindt zijn oorsprong in de ideeën van nobelprijswinnend econoom Amartya Sen en rechtsfilosofe Martha Nussbaum. Enerzijds biedt de CA een wetenschappelijk kader voor onderzoek naar kwaliteit van leven in het licht van individuele (keuze)vrijheid en de mate waarin de omgeving een persoon daartoe mogelijkheden biedt. Anderzijds is de CA ook een ethisch-normatief kader waarin vrijheid en diversiteit als belangrijke waarden van menselijke levens centraal staan. Aan de basis van de benadering staan begrippen als sociale rechtvaardigheid, menselijke ontwikkeling en empowerment. De benadering is daarmee niet in tegenspraak met actuele ideeën over positieve gezondheid, eigen kracht, en sociale netwerkstrategieën, maar heeft wel een breder bereik. Onderscheidend kenmerk van de CA is dat daarin niet alleen het huidige functioneren belangrijk is voor individuele kwaliteit van leven, maar ook de individuele en contextuele factoren die tot dat functioneren hebben geleid (de zogeheten capabilities). Kwaliteit van leven wordt daarbij opgevat als: in staat zijn het leven te leiden waar je reden voor hebt het te waarderen, dat wil zeggen te kunnen doen wat je wil doen en te kunnen zijn wie je wil zijn. In dit verband is met name bekend: Martha Nussbaums lijst van tien centrale capabilities waar elk leven aan moet kunnen voldoen om de moeite waard te zijn.

Het initiatief voor deze conferentie was ontstaan uit de groeiende behoefte om een centrale visie voor het welzijnsdomein en het sociaal werk in het bijzonder te formuleren. Deze visie zou richting moeten geven aan keuzes in de (sociaal werk-) praktijk, waarbij de normatief-ethische kant beter tot zijn recht komt. In de huidige transformatie van het sociaal domein zien we dat praktijkverandering maar al te vaak puur wordt aangevlogen als een verandering van de structuren en te weinig als een verandering van cultuur en normen en waarden.

Aan de Werkplaats Sociaal Domein Nijmegen en kenniscentrum HAN SOCIAAL worden verschillende projecten uitgevoerd waarbij de CA als uitgangspunt dient. Doel van deze projecten is om te exploreren wat praktijktoepassingen van de Capability Approach kunnen zijn en hoe deze toepassingen een oplossing bieden voor hardnekkige kwesties rond de decentralisaties en de transformatie in het sociaal domein.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met associate lector Erik Jansen, 024-3530368, erik.jansen@han.nl.