In talloze wijken en buurten zijn en ontstaan er initiatieven van inwoners. Gemeenten en onder andere welzijnsorganisaties juichen toe en ondersteunen deze initiatieven waar mogelijk. Groot struikelblok is vaak het aantrekken en behouden van vrijwilligers om er een structureel en duurzaam initiatief van te maken.

Andere tijden

In Nijmegen en omliggende gemeenten zijn er 9 samenwerkende vrijwilligerscentrales of -steunpunten. Zij zetten zich in om ‘de omgeving te helpen’: ze vormen een belangrijke schakel in het samenbrengen van vraag en aanbod van vrijwilligers en maatschappelijke organisaties. Ik sprak met Peter Schoenmakers, projectmanager van de Vrijwilligerscentrale Nijmegen. Schoenmakers bespeurt een mentaliteitsverandering: ‘Mensen zoeken geen structureel vrijwilligerswerk meer. Ouderen zijn nog vaak opgevoed in het vrijwilligersgebeuren. Ze zijn bestuurslid van een vereniging of zo. Maar die klassieke manier van denken gaat niet meer op. Je moet er andere dingen voor gaan doen. Meer marketinggericht.’ Daarnaast juicht hij het toe als deze initiatieven, formeel of informeel georganiseerd, elkaar weten te vinden en waar mogelijk de samenwerking opzoeken.

“Zoveel inwoners er zijn, zoveel vrijwilligers zijn er.”

Vacaturebank

Via de vacaturebank van de Vrijwilligerscentrale Nijmegen vinden vrijwilligers allerlei vacatures; van wekelijks boodschappen doen tot helpen bij een evenement in de buurt. Andersom kunnen organisaties gericht zoeken naar vrijwilligers die zich hebben aangemeld voor eenmalige klussen of activiteiten voor een langere periode. Zowel de vrijwilligers als de organisaties kunnen een account aanmaken. Vrijwilligers kunnen op die manier kenbaar maken wat hun wensen zijn. Organisaties kunnen zichzelf op een aantrekkelijke manier presenteren.

Werving

Met het online platform werkt de Vrijwilligerscentrale aan een zo groot mogelijk vrijwilligersbestand. Naast het uitzetten van vacatures, inventariseert zij ook wat vrijwilligers leuk vinden om te doen, waar ze talent voor hebben en wat hun wensen zijn ten aanzien van hun inzet. Vaak begint dat simpelweg met een gesprek. Op die manier krijgt men beter zicht op vrijwilligers die zich op flexibele basis willen inzetten en is het mogelijk om een goede match te maken. Schoenmakers geeft voor het werven van vrijwilligers de volgende tips:

• Check je vrijwilligersbestand: wie zijn deze vrijwilligers?
• Ga doelgericht aan de slag met de capaciteiten die zij in huis hebben
• Werf nieuwe vrijwilligers via het bestaande vrijwilligersbestand
• Maak duidelijk wat de meerwaarde is en de voordelen zijn van vrijwilligerswerk
• Communiceer via meerdere bestaande, lokale kanalen (nieuwsbrief, mail, wijkbladen, organisaties zoals wijkraden en seniorenclubs)

Een heel bos vol bomen

‘Zoveel inwoners er zijn, zoveel vrijwilligers zijn er.’ Gemeenten en welzijnsorganisaties besteden steeds meer aandacht aan het ophalen van behoeften bij inwoners. Het doel hiervan is vaak om te komen tot acties ter verbetering van de sociale kwaliteit in buurten of wijken. Maar volgens Schoenmakers hoeven die behoeften niet altijd te betekenen dat het allemaal méér of beter moet: ‘We moeten vooral geen dingen gaan organiseren, want het hééft zich al georganiseerd. Het hele speelveld aan ideeën die inwoners hebben en uitvoeren, al dan niet ondersteund door organisaties, ís er al! Het is een groot bos, maar we zien de bomen gewoon niet staan.’

Gemeenschappelijk

‘Kijk, we willen allemaal dat mensen zich niet eenzaam voelen. Dat ze zichzelf kunnen zijn.’ Schoenmakers noemt de diverse hobbycentra die Nijmegen rijk is: ‘Wat daar gebeurt is zo belangrijk. Daar gebeurt veel meer dan alleen maar hobbyen; mensen komen met elkaar in contact, maken een praatje. En soms ontstaan daaruit langdurige vriendschappen. Dat geldt voor een breiclubje net zo goed als voor iedere andere activiteit. En die meerwaarde, als die zo gemeenschappelijk is, waarom zou je dan vanalles apart organiseren? Kijk juist of je dat samen op kunt pakken’.

Vertrouwen

Niet iedere organisatie kent evenveel waarde toe aan vrijwilligerswerk. Volgens Schoenmakers valt hier winst te behalen: ‘Als je er niet voldoende belang aan hecht, of die waarde niet weet in te schatten, dan mis je al een hele grote groep inwoners die zich best wil inzetten voor hun buurt of wijk.’ Samenwerken zou volgens hem altijd moeten vertrekken vanuit de vraag: ‘Hoe kunnen we elkaar opzoeken zodat we van Nijmegen een nóg prettigere stad maken?’. Natuurlijk spelen er verschillende belangen. Dat is niet erg, zolang ze maar worden uitgesproken naar elkaar. ‘Vaak neigen we naar het formaliseren van initiatieven. Vrijwilligers willen daar helemaal niet mee bezig zijn. Als er niet al teveel geld mee is gemoeid en je vertrouwt elkaar, waarom zou je dat dan doen?’

Kijk verder dan je neus lang is

Inmiddels is de databank gevuld met ruim 800 maatschappelijke organisaties. Dat biedt enorm veel mogelijkheden. Schoenmakers: ‘Er is zóveel te halen. Beperk je niet tot jóuw organisatie en jóuw activiteiten, maar kijk verder dan je neus lang is. Volgens Schoenmakers helpt het om als organisatie jezelf de vraag te stellen: ‘Wat betekent het om samen te werken met inwoners?’. Om die vraag te beantwoorden ga je langs bij organisaties en initiatieven die in de buurt of wijk gevestigd zijn: leer elkaar kennen! Vervolgens ga je het gesprek met elkaar aan. ‘Het is vaak een kwestie van geven en nemen. Ga dat maar eens invullen met elkaar, wat betekent dat dan?’

Kijk voor meer informatie over de Vrijwilligerscentrale Nijmegen op VWC Nijmegen (vwc-nijmegen.nl) of stuur een mail naar algemeen@vwc-nijmegen.nl.

Meer weten over samenwerken aan sociale kwaliteit in buurten en wijken? Stuur een mail naar Nicole.moorman@han.nl, onderzoeker lectoraat Versterken van Sociale Kwaliteit aan de HAN.