Samen werken aan sociale kwaliteit: een ontmoetingsplek in de wijk
Wat is er voor nodig om inwoners betrokken te krijgen bij een centrale ontmoetingsplek in de wijk? Annekee Bosveld, opbouwwerker in Houten, stelt zichzelf deze vraag.
In haar zoektocht naar antwoorden stuitte zij op het concept Sociale Kwaliteit als helpend model om de voorwaarden voor zo’n plek in beeld te krijgen.
Onder sociale kwaliteit verstaan we de mate waarin mensen de mogelijkheden hebben om mee te doen in de samenleving op een manier die hen past en goed doet[1]. Het is van belang de omgeving van mensen zodanig in te richten, dat die mogelijkheden worden versterkt.
Om dat te kunnen doen, is de aanwezigheid van vier elementen nodig: sociaal economische zekerheid, sociale inclusie, sociale cohesie en sociale empowerment. Hoe sterker deze elementen aanwezig zijn in een wijk, hoe meer de omgeving mogelijk maakt dat mensen daadwerkelijk meedoen.
Voor het realiseren van een ontmoetingsplek in de wijk is volgens Annekee vooral de verbinding tussen mensen belangrijk. Hoe komen die verbindingen tot stand? En hoe kunnen ze versterkt worden? Sociale cohesie is gebaseerd op solidariteit van mensen. Mensen voelen zich met elkaar verbonden wanneer zij iets met elkaar delen. Dat kan een gedeelde opvatting zijn, maar ook een gedeelde plek waar mensen met elkaar wonen.
In het geval van een wijk waar mensen samen wonen is die verbondenheid niet altijd vanzelfsprekend. Juist daarom is een centrale ontmoetingsplek zo belangrijk: wanneer men elkaar ontmoet en met elkaar in gesprek raakt, versterkt dat de onderlinge verbondenheid van de mensen die er wonen. Het vraagt ook om vertrouwen volgens Annekee. Tussen inwoners in de wijk, maar ook tussen inwoners en welzijnsprofessionals. ‘Mensen zien mij regelmatig en dat schept een band.’ Inmiddels heeft ze daardoor een heel groot netwerk opgebouwd dat ze in kan zetten bij het samen vormgeven van de ontmoetingsplek.
“Ik wil niet ideeën,
maar inzet ophalen
bij inwoners”
Om er een plek voor álle wijkbewoners van te maken, is meer nodig. Annekee vertelt: ‘Het gaat om het willen meedoen, het kunnen meedoen en vervolgens het mogen aanhaken.’ Het gaat dan niet alleen om zaken waardoor mensen zich verbonden voelen met de ander. Er is ook een bepaalde mate van wederkerigheid nodig; dat mensen open staan om met elkaar te delen, het gevoel hebben te mogen meedoen en te mogen bijdragen aan iets. Sociale inclusie is gebaseerd op gelijkwaardigheid van mensen. Het gaat over het kunnen vinden van aansluiting bij groepen en het hebben van begrip voor elkaar van waaruit solidariteit ontstaat. ‘Maar soms voelen bepaalde groepen mensen in de wijk zich zo verbonden met elkaar, dat zij het lastig vinden om anderen toe te laten’, vertelt Annekee.
De uitdaging is dus niet alleen om te werken aan sociale cohesie in een wijk, maar ook aan de mate van inclusiviteit van een ontmoetingsplek. Dat roept de vraag op welke taak opbouwwerkers hierin voor zichzelf zien. Annekee heeft daar duidelijke ideeën over: haar taak is het, om inwoners te versterken door aan te moedigen, te ondersteunen en te verbinden. Bij sociale empowerment gaat niet alleen om het proces van versterking van individuen, maar ook van de wijk als gemeenschap. Als professional kun je dat proces ondersteunen. Annekee doet dat door mensen van onderaf te binden. ‘Ik wil niet ideeën ophalen, maar inzet ophalen bij inwoners. Met de ideeën moeten ze vervolgens samen aan de slag.’
Wil je meer weten over samen werken aan sociale kwaliteit in de buurt of wijk? Neem dan contact op met Nicole Moorman, onderzoeker lectoraat Versterken van Sociale Kwaliteit, via nicole.moorman@han.nl.