Nicole Moorman, onderzoeker bij het lectoraat Versterken van Sociale Kwaliteit en de Werkplaats Sociaal Domein Arnhem en Nijmegen:

Leeratelier
Binnen het leeratelier ‘Samenwerken aan Sociale Kwaliteit in de sociale basis’ zoeken we samen met gemeenten en welzijnsorganisaties naar manieren om vanuit het concept van Sociale Kwaliteit taal te ontwikkelen voor het samenwerken in de sociale basis in een wijk of gebied. Voorop staat het versterken van een omgeving waar mensen de mogelijkheden hebben om eraan deel te nemen op een manier die bij hen past en hen goed doet. Daarbij kan het gaan om de sociale kwaliteit op het niveau van een groep, een wijk of een gebied.

‘Er gebeuren hele goede dingen. Maar kunnen we die niet nóg beter maken als je meer afstemt met elkaar?’

Sociale kwaliteit en kwaliteit van leven
De begrippen sociale kwaliteit en kwaliteit van leven worden nogal eens binnen dezelfde context gebruikt. Maar daar waar kwaliteit van leven iets zegt over de manier waarop een individu zijn of haar leven ervaart, gaat sociale kwaliteit veel meer over de interactie tussen het individu en de sociale omgeving. Sociale kwaliteit zegt iets over de manier waarop die omgeving ingericht is of functioneert, zodat er een wisselwerking ontstaat tussen mensen en hun omgeving: een wisselwerking waarbij mensen worden ondersteund en uitgenodigd in het deelnemen aan hun sociale omgeving en er tegelijkertijd zelf een bijdrage aan kunnen leveren.

Condities voor sociale kwaliteit
De mate waarin sociale kwaliteit aanwezig is in een groep, wijk of gebied kan worden afgeleid van de mate waarin voldaan wordt aan vier condities: sociaaleconomische zekerheid, sociale inclusie, sociale cohesie en sociale empowerment. Sociaaleconomische zekerheid is gericht op sociale rechtvaardigheid door het borgen van essentiële bestaansvoorwaarden voor ieder mens via mensenrechten, wetgeving en voorzieningen. Sociale inclusie is gericht op gelijkwaardigheid. Daarbij gaat het om responsiviteit en toegankelijkheid van groepen, gemeenschappen en systemen. Sociale cohesie is gericht op solidariteit en komt tot uitdrukking in gedeelde normen en waarden, erkenning en respect en wederkerigheid in relaties tussen mensen binnen groepen, gemeenschappen en systemen. Sociale empowerment is gebaseerd op menselijke waardigheid, waarbij het gaat om mogelijkheden tot zelfbeschikking en zelfrealisering, ondersteund en versterkt door relaties en structuren.

‘Hoe kunnen we als gemeente nu sturen op sociale kwaliteit? En hoe voorkomen we dat we in de stress van monitoring en indicatoren schieten?’

Afwegen, afstemmen en toetsen in de praktijk
Door de vier condities voor een groep, wijk of gebied in beeld te brengen kan inzichtelijk worden gemaakt op welke gebieden sociale kwaliteit versterkt kan worden. Deze inzichten vormen de basis voor professionals die in de sociale basis werken: het ondersteunt hen in het maken van de juiste afwegingen in hun werkzaamheden. Tegelijkertijd vormen deze inzichten belangrijke uitgangspunten voor samenwerking tussen organisaties die in de sociale basis actief zijn. De vier condities geven een totaaloverzicht van de sociale kwaliteit in een omgeving waarin verschillende organisaties participeren, elk vanuit hun eigen perspectief. Door ieders inzet gezamenlijk af te stemmen wordt de sociale kwaliteit voor de sociale basis in zijn totaliteit versterkt. Tot slot kunnen de inzichten de basis vormen voor het maken van keuzes met betrekking tot de inzet van welzijnswerk in de sociale basis en het monitoren en evalueren hiervan.

Gemeenschappelijke taal
De uitdaging ligt in het ontwikkelen van een gemeenschappelijke taal op alle drie de niveaus: de professionals in het veld, de samenwerking tussen organisaties en het monitoren en evalueren van beleid. We kunnen dat niet doen zonder het perspectief van de mensen om wie het gaat hierin mee te nemen. Binnen het leeratelier richten we daarom actieleertrajecten in waarbij samen onderzoeken, leren en doen hand in hand gaan. Een voorbeeld hiervan is het traject met gemeente Arnhem, welzijnsorganisatie Rijnstad en Mantelzorg & Vrijwillige Thuishulp Arnhem rondom het versterken van sociale kwaliteit voor de groep jonge mantelzorgers in Arnhem. De kick-off bijeenkomst hiervan heeft plaatsgevonden in februari.

Informatie over het leeratelier: Nicole.Moorman@han.nl