Tijdens de eerste kinderbijeenkomst van het Zakg€ldproject zitten maarliefst zestien kinderen om de tafel. In alle soorten en maten van de basisschool; mini-mensjes van vier tot elf jaar. Ze hebben er zin in, want ze gaan oefenen met geld. De mama’s zijn in een ander lokaal en hebben het daar over grote-mensen-dingen; over uitkeringen en grenzen stellen en het tekort aan het einde van de maand. Kortom de eerste kinderbijeenkomst is een feit. Hierna: hoe het kwam en hoe het gaat. [blog in pdf]

Hoe het begon
De vraag was simpel: “Hoe leren kinderen omgaan met geld als er thuis weinig geld ís?” Een mogelijk antwoord ontstond bij de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en ontwikkelde zich tot het ‘Zakg€ldproject’. Een ervaringsdeskundige moeder, lokale professionals, studenten en onderzoekers van de HAN en de Radbouduniversiteit schetsten samen de contouren van het project. We startten met de wetenschap dat kunnen oefenen met eigen geld helpt bij het financieel zelfredzaam worden (Nibud, 2016). Het uitgangspunt werd: we zorgen dat er zakgeld komt en werken samen met ouders en kinderen aan de financiële competenties van kinderen. Vanzelfsprekend worden ouders beloond voor hun aanwezigheid, want -zo leren we onder andere van de psychologie over schaarste-: de drempel om te komen moet laag zijn. We kozen voor een opzet waar we veel handen voor op elkaar kregen.

Kritische vragen en beren op de weg
Een missie, een grof plan, geld en enthousiasme gaf het projectteam vleugels voor de verdere uitwerking van het project. Één voor één behandelden we de kritische vragen die ons gaandeweg bereikten. We beantwoordden die vragen door ervaringsdeskundige ouders te raadplegen, door ons te baseren op relevante theoretische inzichten of ervaringen en soms door gewoon maar iets te besluiten. En daar twee weken later weer op terug te komen in een nieuwe discussie. Soms was het antwoord simpelweg: “dat bespreken we dan maar gewoon met de ouders”.

Ervarend ontwikkelen
Voor ieder lid van het projectteam waren de voorbereidende teambijeenkomsten leerzaam. Terplekke ervaarden we de kwetsbaarheid van het thema en de ingewikkeldheid van praten over geld. Financieel opvoeden is geen wetenschap en zelfs het Nibud verschaft geen kennis over het leren omgaan met geld als er geen geld is. De training van de coaches, aan de hand van het boekje ‘Gids voor financieel opvoeden’ (2016) van het Nibud leidde tot nieuwe inzichten en bracht handvatten voor de praktische en inhoudelijke voorbereiding van de bijeenkomsten. We richtten ons, op grond van alle beschikbare input, op kinderen uit groep 7 in de Nijmeegse wijk Heseveld. Graag tien daarvan.

Klaar voor de start
Vlak voor de zomervakantie waren we er helemaal klaar voor: er waren coaches, er was geld, een ruimte in het wijkcentrum was voor een half jaar gereserveerd, we hadden posters en flyers. Er stonden berichten op facebook en in de schoolbrieven, sleutelpersonen in de wijk gingen ouders persoonlijk benaderen. De studentonderzoekers van de HAN konden van start. En bovenal, het hele team had er ‘zin an’. De deadline werd, vanwege de grote zomerpauze, gesteld op de eerste week van september. De coaches zouden hun telefoons 24/7 aanhouden om geen enkele aanmelding te missen, alle nieuws werd meteen doorgeven aan het team. Want wat waren we nieuwsgierig naar al die ouders en kinderen.
En dan, 2 september. De grote dag van de deadline.

Nul ouders
De ervaringsdeskundige moeder in ons team zei nog: “Als er geld beschikbaar is, dan komen ze wel.” Alle inspanningen en beschikbare middelen ten spijt… ze kwamen niet. Het aantal aanmeldingen: nul. Het in spoed bijeen gekomen team besloot als oplossing de criteria te verruimen, aldus waren nu kinderen van de hele bovenbouw welkom en verlieten we het idee van een wijkgerichte aanpak. We besloten ook te starten als er vijf gezinnen deel zouden nemen, tien gezinnen was welbeschouwd misschien wat ambitieus. De deadline werd opgeschort en via alle mogelijke kanalen lanceerden we Zakg€ldproject2.0. De deadline was nu definitief. Met geknepen billen wachtten we de stroom aanmeldingen weer af. En dan, 24 september. De grote dag van de échte deadline.

Eén ouder
De aanmelding van die ene ouder was het startsein voor herbezinning. De plannen gingen, hoe mooi ook, in de koelkast. Er gaat iets niet goed, hoe doen we dat beter? Wat zagen we over het hoofd? We besloten terug te gaan naar de tekentafel en vanaf scratch weer te beginnen door -stap 1- met ouders te gaan praten. Om te beginnen de moeder die zich aanmeldde. Daarnaast benaderden we ouders die bekend zijn bij de coaches van Bindkracht10. Ouders die al op vaste momenten bijeen komen voor bijvoorbeeld opvoedingsondersteunende activiteiten. We vroegen hen gewoon een keer mee te denken, met een bakkie koffie erbij.
Opnieuw wachtten we het animo af. De berichten en de emoji’s in de whatsapp-groep van het projectteam kregen een ander karakter: in Hezeveld waren zes belangstellende moeders [we appen een boks]. In Hatert komen vier moeders [we appen slingers]. De moeders vonden de gesprekken leuk en wilden er best nog meer. Er ontstond een nieuwe afspraak en we inventariseerden leerwensen: “Wat wil jij leren en wat wil je dat jouw kind leert?”. En hier ontstond Zakg€ldProject3.0. Gewoon, een project bedacht mét de ouders waar het om gaat. Een inclusief project zeggen ze, wat zoveel wil zeggen als: “iedereen is welkom, want anders ‘slaat het nergens op’. Die kleintjes kunnen niet thuisblijven. Dat is niet praktisch en die kunnen ook wat leren.” Dus opent het Zakg€ldproject haar deuren voor grote en kleine kinderen uit heel Nijmegen. Met de ouders bepalen we de hoogte van het zakgeld en de inhoud van de bijeenkomsten. En de vorm. Want er moet wel bij gegeten worden. Hoe vaak we bijeen komen is nog ongewis, waarschijnlijk zolang er wat te leren, te lachen en te delen is. “Want dat is het fijnste”, zeggen de moeders, “het delen van ervaringen. Je kinderen leren omgaan met geld is echt niet eenvoudig.”

Zeven ouders, zestien kinderen
En daar staan we dan. Begin januari. Zestien kinderen. Zeven moeders. Vier coaches en ik, de onderzoeker. Een chaos van heb-ik-jou-daar. Moeders komen te laat en vertrekken wat eerder. We praten over sparen en zakgeld met onze handen vol glitterlijm, want we knutselen een spaarpot. Een klein mini-mensje schrijft op haar spaarpot: “Lieve papa en mama, willen jullie mijn geld?”. Snoeptomaatjes in een oogwenk achter de kiezen. Snotneuzen en de stift is leeg. Limonade over de tafel. Maar hoe mooi, dit Zakg€ldproject3.0 in haar nieuwe inclusieve jasje.

Eerder verschenen berichten:

• 4 juli 2018
• 21 december 2017