Net voor de zomervakantie, op dinsdag 5 juli, vond de vijfde en laatste bijeenkomst plaats van het leernetwerk Programmatisch Toetsen van de HAN. In deze bijeenkomst deelden we alle opbrengsten uit dit leernetwerk. Niet alleen deelnemers waren vandaag aanwezig, maar ook geïnteresseerde HAN collega’s: in totaal een mooie groep van 19 collega’s.

Eerder hebben we gezamenlijk vier bijeenkomsten gehad. In de eerste bijeenkomst hebben we de verschillende praktijkvragen van de deelnemers in kaart gebracht. We hebben er drie uitgekozen en daarmee zijn de deelnemers aan de slag gegaan in de rest van het traject.

Ontwerpkeuzes en zelfregie

Heidi van den Tillaar trapte de bijeenkomst af met haar bevindingen naar aanleiding van de vraag: ‘Welke ontwerpkeuzes kunnen eraan bijdragen dat studenten regie kunnen nemen over hun eigen leerproces en over welke vaardigheden moeten studenten beschikken om dit ook daadwerkelijk te kunnen doen?’

Bij de deeltijd van de lerarenopleiding Engels hebben ze een mini-pilot uitgevoerd in de leerlijn Literatuur en vervolgens hebben de studenten een vragenlijst gekregen. Onder meer met vragen over zelfregie en datapunten. De respons was niet hoog, maar gaf Heidi en collega’s wel input voor het vervolg. Onder meer ook omdat Heidi deze resultaten naast de resultaten van een soortgelijk onderzoekje bij ALO en Sportkunde van Annemarie Weel had gelegd en er verschillende overeenkomsten waren te vinden. Er kwam onder andere naar voren dat studenten het belangrijk vinden dat ze begeleiding krijgen bij het plannen en bij bepalen wat ze wanneer moeten laten zien. Ook het managen van verwachtingen was een belangrijk inzicht: wat is programmatisch toetsen precies, wat kunnen studenten verwachten van elkaar, van docenten bijvoorbeeld? Dat is ook een punt wat Heidi en haar collega’s meenemen in het vervolgtraject. De leerlijn wordt namelijk omgevormd naar een bookclub waarin studenten met elkaar verschillende thema’s bespreken naar aanleiding van literatuur die ze gelezen hebben en bespreken wat ze hiermee bijvoorbeeld kunnen doen in de klas. In de bookclub kunnen ze samen leren en elkaar feedback geven. Telkens is een andere student voorzitter van de bijeenkomst. Komend studiejaar gaat de opleiding in deze leerlijn werken met deze vorm en vervolgens krijgen de studenten weer dezelfde vragenlijst voorgelegd. Het is mooi om te zien dat een leerlijn van zelfstudie wordt ontwikkeld naar een bookclub en dat een klein onderzoek toch kan leiden tot mooie, nieuwe ideeën. De presentatie van Heidi vind je hier: Pilot en opbrengst PT Bachelor Leraar Engels

Grip op ontwikkeling

Vervolgens was het woord aan de groep Grip op ontwikkeling: Lambert Zaad, Ellen Leenaarts, Tugba Özdes, Ria Kersbergen, Janneke Wennekes en Sabrina Bloemen. Dit groepje is aan de slag gegaan met de vraag ‘Wat moet je als docent doem om effectief leren, de motivatie en het zelfregulerend vermogen van studenten te laten ontwikkelen?’

Studenten ontwikkelen zich in fases. Bachelorstudenten ontwikkelen zich van post-puber tot startende professionals. Om te onderzoeken wat je als docent in deze ontwikkeling kunt betekenen, hebben de groepsleden verschillende focusgroepen gehouden over de drie thema’s uit de onderzoeksvraag. Ter voorbereiding hebben de docenten over deze thema’s kunnen lezen in de canon van Hogeschool Leiden: hoe onze studenten leren. Uit deze focusgroepen bleek onder meer dat docenten onbewust bekwaam zijn, dat er meer tijd en ruimte nodig is voor het feedback gesprek en dat alleen zenden niet helpt bij de ontwikkeling. Op basis van alle opgedane inzichten hebben de groepsleden samen met Rik van Schendel (studio Duikboot) een praatplaat gemaakt waarin de stappen van de professional in wording verbeeld zijn door middel van een aansprekend en herkenbaar metafoor van het koken. Docenten kunnen met elkaar aan de hand van deze plaat in gesprek over hun rol. Maar ook bij studenten is deze praatplaat bruikbaar om hen te informeren over de wijze van opleiden. In de praatplaat zie je verschillende zaken terug: de laddertjes staan voor de opbouw en de vragen die een docent per niveau / fase kan stellen zijn afgebeeld (vragen zijn gerelateerd aan de didactiek en het niveau). In het midden wordt met een grafiek duidelijk gemaakt hoe de begeleiding van de docent afneemt gedurende het proces en de zelfregie van de student toeneemt. Ook zie je dat de betrokkenheid van medestudenten steeds toeneemt en dat de betrokkenen steeds meer divers worden (andere kleuren shirts), dus niet alleen de docent en de medestudenten. Een docent heeft meerdere rollen, in de praatplaat staat met name de rol van coach centraal. Het levert een mooie praatplaat op waarmee je dus met verschillende partners met verschillende doelen in gesprek kunt gaan. Daags na deze bijeenkomst stond bijvoorbeeld het gesprek met docenten van de opleiding Communication and Multimedia Design op de planning.

Ontworpen door Rik van Schendel van Studio Duikboot

Feedbackdialoog

Na de pauze namen Maaike Nap en Linda Jakobs het woord. Samen met Loes van den Berg hebben zij gewerkt aan het ontwikkelen van handvatten voor de feedbackdialoog: ‘ontwikkel een handvat dat begeleiders/coaches houvast en richting kan geven in het geven van feedback aan studenten (feedback, feedup feedforward) en het voeren van een feedbackdialoog op de verschillende feedbackdimensies richting de eindkwalificaties’.

Ze wilden heel productgericht aan de slag, echt wat maken. Ze zijn gekomen tot een set kaarten, een praatplaat en een handleiding. Ze zitten nog wel midden in het maakproces. Ze hebben een aantal ontwerpeisen gesteld: zo moet het visueel aantrekkelijk en handzaam zijn. Het moet voor meerdere doelen en op meerdere manieren inzetbaar zijn. Ook voor bijvoorbeeld studenten onderling. Het is uitnodigend voor een gesprek en vooral ook verrijkend voor het contact. En wat betreft de inhoud: alle feedbackdimensies worden meegenomen. Dus feedback op de kwaliteit van de taak, de kwaliteit van het leerproces, feedback op de persoon en op de zelfregulatie van de student. Ook het leren hier en nu (bijvoorbeeld in het betreffende gesprek of activiteit) is inbegrepen. Belangrijk is dat het gesprek met de student wordt gevoerd (en niet over). Een interessante vervolgvraag is hoe je het onderwijs meer doelgericht maakt en minder inhoudsgericht.

De dialoogkaarten bestaan uit verschillende categorieën, er worden verschillende kleuren gebruikt voor de aandachtsgebieden / feedbackdimensies en zowel feedback, als feedup en feedforward hebben een plek. De praatplaat geeft aandacht aan signalen van welbevinden en betrokkenheid, aan begeleidingsstijlen en aan didactisch coachen. Er wordt ook aandacht besteed aan de relatie met de student, want deze verandert als je werkt met programmatisch toetsen.

Het vervolg bestaat uit het ophalen van input uit landelijke contacten en een brainstormsessie over de vormgeving. Het groepje verwacht in oktober het eerste prototype te kunnen presenteren. Een vervolgvraag hebben ze ook al in gedachten: wat betekent programmatisch toetsen voor de leeractiviteiten die je inzet?

Tot slot

De bijeenkomst hebben we afgesloten met een evaluatie op de afgelopen periode: waar werd je blij van en waar werd je chagrijnig van? En we keken ook vooruit: wat is ieders droom voor de toekomst van dit leernetwerk? We verzamelen alle input en gaan hiermee aan de slag voor het vervolg.

Alle deelnemers en gasten: bedankt voor het delen van de opbrengsten, de vragen en het gesprek. Tot een volgende keer!