In 1936 werden de Spelen gehouden in nazi-Duitsland, waar Hitler een minderheid vervolgde. In 2014 worden de Olympische Winterspelen gehouden in een land waar mensenrechten niet worden geacht en met name homorechten onder druk staan. Ik wil deze Spelen zeker niet vergelijken met wat toen in 1936 gebeurde maar ik wil wel een beeld schetsen van wat naast het sporten allemaal gebeurt.

Afgelopen vrijdag, 7 februari zijn de 22ste Olympische Winterspelen in het Russische Sotsji met een spectaculaire openingsceremonie van start gegaan. Rusland liet deze ceremonie rond de 40 miljoen (!) euro kosten. Het was zeker de duurste openingsceremonie ooit.

Maar vanwege het gebrek aan persvrijheid en mensen- en homorechten in Rusland was van begin aan duidelijk dat het een beladen evenement ging worden. Wereldwijd is er veel kritiek op de mensen- en homorechten in Rusland. Terwijl regeringsleiders als Barack Obama, François Hollande en Angela Merkel niet naar Rusland reisden, is premier Rutte (VVD) samen met koning Willem-Alexander en koningin Máxima wel bij de opening in Sotsji geweest.

Voor mij stelt zich nu de vraag: In hoeverre spelen de fantastische wintersporten en de bijna 3000 topsporters überhaupt nog een rol tijdens deze Spelen in Rusland? Er zijn zeker een aantal redenen die ons laten twijfelen en die ervoor zorgen dat sportieve gedachten naar de achtergrond worden geschoven.

Mensenrechten

De belangrijkste reden voor kritiek op Rusland zijn zeker de mensenrechten die in het land erg onder druk staan. Hierbij valt te denken aan de straffen voor de punkband Pussy Riot, dubieuze redenen waarom milieuactivisten werden vastgezet, een groot aantal politieke gevangenen of het verbod op demonstraties rond de Olympische Winterspelen dat lang gold. Na forse kritiek werd dit verbod uiteindelijk toch opgeheven. Maar zijn er mensen die het durven om te demonstreren? Ik heb er mijn twijfels over.

De meeste aandacht is er internationaal geweest voor de homorechten. Sinds kort is er in Rusland een wet van kracht die ´homopropaganda´ voor homoseksualiteit verbiedt en strafbaar stelt. Terwijl andere landen steeds meer vooruitgaan, zet Poetin met Rusland een stap terug. Ik vraag me af, hoe komt het dat wij daar met z´n allen geen invloed op uit kunnen oefenen? We reizen met grote landen naar deze Spelen en kunnen er zo  weinig teweegbrengen?

Kosten

Een andere reden dat de sport zelf niet meer centraal staat, zijn de enorme kosten die Rusland met de Spelen op zich heeft genomen. Door de grote discussies over de mensen- en homorechten wordt dit thema vaak een beetje uit het oog verloren. Toch maakt dat het niet minder belangrijk. Sotsji 2014 is duur en kost volgens schattingen zo´n veertig miljard (!) euro. Om deze Spelen eens te vergelijken: de 21 eerdere Winterspelen hebben bij elkaar opgeteld ongever 35 miljard euro gekost.

Voor Sotsji waren door het IOC oorspronkelijk ruim 7,7 miljard euro begroot. Hoewel Rusland gigantisch veel geld in de Spelen heeft gestopt, blijkt nu dat hotels nog niet helemaal af zijn en is het water uit de kraan oranje of bruin. Half afgebouwde hotels en opgeproken straten laten zien dat ook de planning niet helemaal goed is gegaan.

Sotsji is tweezijdig: aan de ene kant de façade waar toeristen komen en waar de cameras staan en aan de andere kant de oude realiteit buiten het Olympisch Park. Er zijn miljarden mensen over de hele wereld die honger lijden, geen dak boven het hoofd hebben en die niet weten wat de toekomst hun te bieden heeft. Zijn de Olympische Spelen het waard om daar zo veel geld in te stoppen?

Terrorisme

Terrorisme en veiligheid, een ander punt waar wereldwijd veel over wordt gediscussieerd. De dreiging van terroristische aanslagen tijdens dit soort evenementen wordt van jaar tot jaar steeds groter. Internationaal zijn er al spanningen, maar ook binnen Rusland heerst geen vreede en komen de mensen niet tot rust. In de Kaukasus woedt al twee decennia een gruwelijke oorlog tussen het Kremlin en Tsjetsjenen maar ook in andere regio´s heersen er veel misstanden. Mensen die niet in het schitterende beeld van het Olympisch Park passen worden gewoon gedwongen hun ´huizen´ te verlaten en ergens anders te gaan wonen. Dat is wat achter de schermen gebeurt.

Ik denk dat deze Olympische Winterspelen in Sotsji twee gezichten hebben. Aan de ene kant de hierboven geschetste situatie en aan de andere kant zijn er de sporters, die jarenlang hard trainen voor een gouden medaille of die gewoon heel blij en gelukkig zijn om eens mee te mogen doen bij dit fantastisch sportevenement. Er zijn ook de toeschouwers die deze mooie sportmomenten mogen beleven, die enthousiast zijn over de sfeer en de sporters die allemaal hun best doen. Er zijn organisatoren en duizenden mensen die mee hebben geholpen en blij zijn over wat zij op benen hebben gesteld.

We moeten Poetin met Rusland niet centraal stellen. De hoofdacteuren van dit – op een toneelstuk lijkende spectakel – zullen wel altijd de sporters blijven. We mogen echter de ernstige feiten niet uit het oog verliezen. De Olympische Spelen zullen altijd een schitterend sportevenement blijven, maar het is aan de tijd om problemen aan te pakken en ervoor te zorgen dat de Olympische Spelen nooit een drama worden.