Iedereen kent de term derde dinsdag van september, het koffertje met de miljoenennota, de koetsrit van de Koning of Koningin en natuurlijk ook de troonrede. Waar voor sommige ‘royaltyfans’ deze dag draait om het zwaaien naar de koets en het staan op het binnenplein van paleis Noordeinde, worden er inhoudelijk ook heel belangrijke statements gemaakt. Dit jaar werd er zelfs nog iets dieper op de troonrede en de financiële plannen ingegaan in de vorm van een debat. Hoewel deze inleiding misschien niet bepaald uitnodigt om verder te klikken is het zeker toch de moeite waard om er een keer naar te kijken. En om het allemaal net iets luchtiger te maken, heb ik de grote macro-politiek in een micro ‘familiejasje’ gestoken.

Het debat was als een groot eettafel gesprek van een doorsnee Nederlands gezin. Tussen de aardappelen en de worst door werd er gepraat over het jaar dat komen gaat. Er gaat veel veranderen door de crisis, links en rechts zal de broekriem aangetrokken moeten worden. Nu is het gezinnetje Rutten-Samson het er nog niet over eens hoe dat aangepakt moet worden. Dit mondt uit in een felle discussie over het huishoudboekje waarin ieder gezinslid betrokken wordt.

Helaas is vadertje Rutten afwezig, hij is vanwege werkverplichtingen verhinderd en zijn plaats aan tafel wordt ingenomen door de brave oudste zoon Halbe Zijlstra. In zijn vaders afwezigheid zal hij zijn plek zo goed mogelijk over proberen te nemen. Hij verdedigt de hervormingen op de arbeidsmarkt, het onderwijs en de zorg en roept op om met de hand op de knip door de zure appel heen te bijten.

Hij wordt bijgestaan door moedertje Samson, nu vadertje Rutten weg is, is zij diegene die de touwtjes in handen moet hebben. Waar ze normaal gesproken een sussend woordje hier kan spreken en zachtaardiger is dan vader, moet ze nu hard optreden tegen de puberende kinderen. Eigenlijk is ze ietwat onzeker, waardoor ze extra fel reageert op alles en iedereen. Ze denkt de lakens uit te moeten delen en dat doet ze ook. Nu Rutten er niet is moet ze zelf de aankoop van het nieuwe gezinsvliegtuig de JSF verdedigen. Loyaal als ze is doet ze er alles aan om eenheid uit te stralen. Al heeft ze moeite om de aankoop ervan te rijmen met de bezuinigingen in de zorg.

De grootste galspuwer is Geertje Wilders, het zwarte schaap van de familie. Als jongste zoontje heeft hij altijd het idee gehad te moeten rebelleren, wat geresulteerd heeft in een punk-rocker met een pornoblonde coupe. Midden in zijn pubertijd gelooft hij dat alles op te lossen is door alleen maar aan zichzelf te denken. Banden met de buitenwereld moeten maar worden afgesloten, het enige dat telt is dit gezin. Hij pleit voor meer en betere zorg voor minder geld, maar buiten het gezin steekt hij zijn kop in het zand. De rol van het gezin zal in de samenleving geminimaliseerd worden met het risico dat men in de toekomst vergeten wordt.

Een andere opvallende verschijning die aangeschoven is bij het diner is ome Pechthold. Hij zit tussen de kinderen in en probeert vrouwe Samson er van te overtuigen dat het ook anders kan. In de zomer heeft hij nog een relatie aan proberen te gaan met Rutten en Samson, maar zij waren niet geïnteresseerd om samen met hen het gezin te runnen. Nu spreekt hij in een goed samenhangend verhaal met positieve kritiek de heersende cultuur tegen. Het blijft echter een buitenstaande oom, want hoewel zijn verhalen altijd bijzonder mooi klinken, heeft hij nooit de kans gehad om daad bij woord te voegen en zijn plannen uit te voeren. Hoeveel het gezin aan zijn woorden heeft is nog niet duidelijk.

Vervolgens komt ook nog het brave katholieke zoontje aan het woord, van Haersma Buma. Vroeger vond de familie hem altijd het verstandigste van het stel omdat hij nooit domme dingen zei. Ondertussen raakt hij behoorlijk ondergesneeuwd tussen de rest van het gezin omdat hij helemaal niets meer zegt. Een brave Hendrik met een visie zo breed dat het nergens toe leidt. De rest van de familie weet ook niet meer wat hij nu wel en niet wil. Een ding is wel duidelijk, als het aan hem ligt zal er niet zoveel veranderen, dan gaan we de komende vijftig jaar verder op het pad dat vijftig jaar geleden is ingezet.

Tot slot is er nog de koddige dikke dochter Roemer. Ze ziet er heel gezellig uit en wil graag iedereen helpen. Haar nadruk ligt op alles samen doen, zij wil het liefst Opa en Oma in huis nemen om ze tot het graf te verzorgen. Haar idee voor het huishoudboekje is alles op een hoop gooien en samen alle problemen oplossen. De bouw, als zeer zwakke sector, zou in plaats van belastingen betalen, dat belastinggeld moeten herinvesteren in hun bedrijf.

Uiteindelijk zijn de aardappelen koud en de worst op en is men geen stap dichter bij de oplossing gekomen. Vader en moeder zitten een hele andere golflengte dan de kinderen en dulden geen inspraak van ome Pechthold. Waar de kinderen vooral in paniek raken van de zwartheid van de tunnel, benadrukken vader en moeder vooral het lichtpuntje aan het einde ervan. De komende jaren willen zij hun koers doorzetten en dat zal niet eenvoudig zijn met deze puberende kinderen. Aan het einde van de rit zullen we zien waar het gezin beland is. In de participatiemaatschappij waarin de kinderen zoveel mogelijk hun eigen broek ophouden of een van de andere scenario’s indien een van de kinderen aan het hoofd van de tafel geschoven gaat worden. Alleen al daarom is het leuk om zo’n debat te kijken, is het niet vanwege het politieke machtsspel, dan geeft het wel een leuke kijk op een typisch Nederlands gezinsleven.