De Olympische Spelen zijn alweer enige tijd geleden afgelopen en nu is het voor de begeleidingsstaf van de sporters tijd om te reflecteren. Wat waren de resultaten? Hebben we het maximale er uitgehaald? Voedingsdeskundige Floris Wardenaar begeleidde onder andere de nationale selectie van de zwembond (KNZB) en de topruiters van de Koninklijke Nederlandse Hippische Sportfederatie. Nick Iedema begeleidde op voedingsgebied onder andere het dames hockey team en de baanwielrenners. De twee onderzoekers blikken terug op de voor Nederland succesvol verlopen Olympische Spelen van Londen.

Wat hield jullie begeleiding in?

Wardenaar: ‘Bij de KNZB zat ik een dag per week om menu’s af te stemmen met hotels, suppletieprotocollen af te stemmen, inschattingen te maken naar de voedingsbehoefte en ging ik mee op trainingskamp. Bij de ruiters deed ik vooral groepsvoorlichting en een enkel individueel traject.’

Iedema: ‘Bij de hockeydames gaf ik systematisch invulling aan basisvoeding, sportspecifieke voeding en supplementen. De activiteiten die Floris Wardenaar noemt bij de KNZB gelden ook voor al mijn trajecten. Dat ging in verschillende vormen: individueel, in kleine groepjes, workshops en door middel van voorlichtingen.’

Bij welke behaalde medaille heeft volgens jullie voeding de meest belangrijke rol gespeeld?

Wardenaar: ‘De gouden medailles van Ranomi Kromowidjojo. Ranomi heeft in de afgelopen vier jaar laten zien dat ze begrijpt hoe een training haar energiebehoefte beïnvloed en hoe ze daar middels haar voeding op in kan spelen.’

Iedema: ‘Teun Mulder heeft in het laatste halfjaar zijn voeding beter laten aansluiten op zijn trainingprogramma. Met meer structuur en discipline. Zijn supplementen zijn uitgebreid getest en toegepast. Het dames hockeyteam heeft op alle niveaus veel veranderd. Betere lichaamssamenstelling, betere brandstofinname tijdens wedstrijden, goede herstelstrategieën, betere hydratie en toepassing van ergogene supplementen. Kim van Dijk en Kathrin Goeken (aangepast wielrennen) zijn met name veel lichter geworden en ook bij hen zijn een aantal ergogene supplementen ingezet. Ook is de koolhydraatinname tijdens inspanningen aangepast.’

Hielden jullie contact met de sporters tijdens de OS?

Wardenaar: ‘Vooraf is er veel contact geweest, nog tot bijna in het OS dorp. Ook tijdens het voorbereidingskamp in Leeds was ik er intensief bij betrokken. Tijdens de Olympische Spelen zelf was ik stand-by in het geval van problemen, maar die waren er niet dus er is verder geen contact geweest. Overigens denk ik niet dat een voedingskundige daarmee overbodig was. Als je er bent zie je altijd dingen die beter kunnen en waar je een meerwaarde kunt vormen. Dat is een aandachtspunt voor de toekomst.’

Iedema: ‘Ik heb met een aantal atleten via sms contact gehad om kleine dingen te ‘finetunen’ ook met de medische staf. Verder sluit ik me aan bij Floris.’

Is er een verschil in voeding bij bijvoorbeeld een kwalificatieronde en de finalerace?

Wardenaar: ‘Ja die is er wel. Bij het zwemmen zijn de finales ‘s avonds. De voeding is dus anders dan tijdens de series, die rond het ontbijt plaatsvinden. De uitgangswaarden zijn vergelijkbaar maar de voedingsmiddelen verschillen.’

Iedema: ‘Dit geld met name in het baanwielrennen, waarbij er verschillende ‘events’ zijn op één dag. Ik heb tijdschema’s in gemaakt, zodat de sporters zelf konden inzien wanneer ze welke energiebehoefte nodig hadden.’

Wat is het verschil in voeding voor bijvoorbeeld een 50 meter zwemster en een hockeyster?

Wardenaar: ‘50 meter zwemmen vraagt niet veel van het energiesysteem. De zwemster moet vooral zorgen dat ze voldoende eet om optimaal gevoed te zijn, maar aanvulling van energievoorraden is beperkt omdat het verbruik beperkt is.’

Iedema: ‘Voor hockeysters die om de dag een wedstrijd spelen zijn herstelstrategieën essentieel. Hier ligt de nadruk dus juist wel op het herstellen van het energiesysteem.’

Groot zwart gat na de OS of zijn jullie alweer druk bezig met het begeleiden van de sporters?

Wardenaar: ‘Het is wel zo dat OS trajecten ‘on hold’ staan. Dat heeft overigens niet onze voorkeur. Liever wil je voor de OS al weten hoe zaken worden gecontinueerd. Maar we zitten zeker niet stil. We hebben onze ervaringen gedeeld op een bijeenkomst van de Vereniging Sportdietetiek Nederland in september op Papendal is gehouden in ons onderwijsgebouw. Met de resultaten van die reflectiedag kunnen we weer verder werken aan de professionalisering en continuïteit van de begeleiding van sporters op het gebied van voeding. Verder herzien we onze kortdurende opleidingen en cursussen. Het streven is om ook ervaringen van het afgelopen Olympische traject in deze opleidingen te verwerken.’

Iedema: ‘Met de hockeydames hebben we inmiddels al een plan gemaakt naar het WK 2014 in eigen land. Verder is het nu een periode vlak na de Olympische Spelen, dus dat zal zich de komende tijd weer gaan ontwikkelen.’

Voedingsdeskundige Floris Wardenaar

Floris Wardenaar en Nick Iedema zijn als docent en onderzoeker verbonden aan HAN Sport en Bewegen, op het expertisegebied Sports & Exercise Nutrition. Zij doen onder andere onderzoek naar de complete voeding- en voedingssupplementeninname onder topsporters in Nederland. De sporters die zij begeleidden behaalden vier keer goud (Ranomi Kromowidjojo, Kathrin Goeken en Kim van Dijk en de hockeydames), drie keer zilver (springruiters, dressuur individueel, dames estafetteploeg zwemmen) en vier keer brons (Teun Mulder, landenteam dressuur, Kathrin Goeken en Kim van Dijk en Marleen Veldhuis). Alle onderzoeksresultaten zijn via het expertisecentrum HAN SENECA beschikbaar voor bedrijven en organisaties. Kijk voor meer informatie op www.han-seneca.nl.