Kinderen die niet meer weten hóe ze buiten kunnen spelen. Ouders die niet meer weten hoe belangrijk buiten spelen is voor de sociale vaardigheden en het voldoende bewegen van hun kinderen. Een landelijk probleem en ook in Oss de realiteit. Hoe krijg je kinderen laagdrempelig buiten in beweging?

Met deze uitdaging houdt Living Lab Oss zich bezig binnen het project Buiten Spelen = Buiten Bewegen. De sociale omgeving van de kinderen betrekken is een speerpunt, met name de ouders. Via onderzoek en de innovatie van masterstudent Gaby Tjintjelaar werkt HAN Living Lab Manager Pijke den Ambtman met zijn team van het Sport Expertisecentrum Oss aan dit buitenspeelconcept.

Kinderen meer laten bewegen door buiten te spelen

Pijke den Ambtman is binnen HAN Sport en Bewegen onderzoeker en docent bij de Master Sport- en Beweeginnovatie. Hij werkt samen met masterstudente Gaby Tjintjelaar en het team van het Sport Expertise Centrum Oss aan het project Buiten Spelen = Buiten Bewegen, wat zij vanuit het Sportakkoord opstartten. De vraag is hierbij hoe je kinderen meer en laagdrempelig in beweging krijgt, in dit geval door ze buiten te laten spelen. In Oss richten zij zich op wijken waar veel ouders een migratieachtergrond hebben. Het is een landelijk probleem dat deze kinderen van 6 tot 12 jaar niet goed weten hóe ze samen buiten kunnen spelen. “Het doel is dat ze meer buiten gaan spelen, op een positieve manier en met respect voor de omgeving. Speeltuinen werden bijvoorbeeld gesloopt door groepjes kinderen. Om dit te beïnvloeden ontstond eerder al het idee van Pleinfluencers. Daarnaast is het belangrijk om een identiteit aan een groepje te geven en samen speelregels af te spreken voor hun buitenspeelclub. Ook het betrekken van de sociale omgeving, zoals school en ouders zijn voorwaarden voor succes”, legt Pijke uit.

Buurtsportcoaches die verbinding zoeken

En dit laatste is precies waar het nieuwe project Buiten Spelen = Buiten Bewegen om draait. Pijke vertelt: “Scholen erbij betrekken is een goede stap, vooral de gymdocent kan een nuttige rol hebben in de overgang naar het buiten spelen na schooltijd. Ouders associëren hem of haar al met veiligheid, een belangrijk thema. De gymdocent draagt in de wijk hetzelfde trainingspak als op school en dat zorgt voor herkenning en het ervaren van veiligheid bij kinderen en ouders. Daarnaast zijn er in Oss al een aantal buurtsportcoaches, hun rol is groot als je de omgeving van een kind verder wilt betrekken bij het buiten spelen.” Gaby doet dit studiejaar onderzoek en ontwikkelt een innovatie voor haar master.

De buurtsportcoaches zijn cruciaal binnen het project, haar innovatie is dan ook een training die ze ontwikkelt voor buurtsportcoaches. “Ze leren in deze training tot Pleinfluencer hoe ze ouders betrekken bij het buitenspelen van hun kinderen. En hoe ze kinderen steeds zelfstandiger kunnen laten spelen. Een uitdaging, mede door de migratieachtergrond van deze ouders en soms ook taalbarrières. Ouders zijn wel de sleutel, want de stimulans om te bewegen komt daar vaak vandaan. Door laagdrempelig verbinding te maken met ouders kun je werken aan bewustwording en ze daarna een actieve rol geven”, legt Gaby uit.

Een positieve aanpak, niet langskomen en alleen regels stellen

Het is steeds zoeken naar de succeselementen per wijk, om vervolgens een buitenspelgroepje op te richten. Een lastige taak voor een beginnende buurtsportcoach. Er zijn veel vaardigheden voor nodig en de betrokkenheid vanuit de gemeente moet langdurig zijn voor resultaat.

Hoe ziet de aanpak binnen Oss er op dit moment uit? Pijke: “Het buitenspelen wordt op 2 manieren gestimuleerd en begeleid. Zo spelen kinderen na schooltijd vanaf het schoolplein onder begeleiding in de wijk, doordat de gymleraar bijvoorbeeld met ze meegaat. En er zijn buurtsportcoaches die de wijk ingaan om de kinderen op te zoeken. Die legt contact, bekijkt de groepsdynamiek en stimuleert een kind dat als natuurlijk leider van een groep kwaliteiten heeft. Bijvoorbeeld door dit om te zetten naar iets positiefs en hem of haar een rol in te geven in een buitenspeelclub. Die mag dan het voortouw nemen in het ontwerpen van een nieuw spel. Het meest succesvol is een buurtsportcoach die zelf ook graag buiten speelt.” Er zijn op dit moment 3 coaches en 12 groepjes met kinderen actief. Ze willen binnen het project naar 27 groepjes toe. Pijke: “Belangrijk is dat we de kinderen leren steeds zelfstandiger te spelen, zodat ze het straks gemakkelijker is om zelf samen te gaan buitenspelen. Zonder tussenkomst van een beweegprofessional.”

Bewegen als bindmiddel

Er is al onderzoek gedaan, waarbij Pijke en Gaby zelf hebben gekeken hoe het buiten spelen in de wijken in Oss verloopt. Beide zien zij volop kansen binnen hun project. “Buitenspelen is natuurlijk gratis en bewegen werkt als bindmiddel. De ideale buurtportcoach is iemand die zelf uit de wijk komt en de opleiding Sport en Bewegen op het mbo, of hbo Sportkunde heeft gedaan. Ik zie ook kansen voor het mbo om richting dit concept te gaan, dat is mooie bijvangst van het project. Zo zijn we in overleg met mbo Sport en Bewegen hoe we het beste kunnen samenwerken en wat er in de opleiding moet zitten om als buurtsportcoach ook de sociale omgeving te kunnen betrekken en bespelen”, vertelt Pijke enthousiast.

Hoe meet je nou of het effect heeft? Dat is nog best lastig en kost tijd. Het team wil op termijn kijken of kinderen door hun inmenging een andere rol in de wijk krijgen. In Oss is daarnaast een app ontwikkeld, daar kunnen kinderen zich aanmelden en in de toekomst beloningen krijgen. Dit helpt de onderzoekers ook weer bij het monitoren van de effecten.

Innovaties combineren voor meer effect

Ook Gaby is enthousiast en ziet mogelijkheden om het project verder uit te breiden. De pop-up speelplek was een innovatie in Den Bosch, dit willen ze koppelen aan het project Buiten Spelen = Buiten Bewegen. De innovator van de pop-up speelplek zag dat er vaak geen gevolg werd gegeven aan deze tijdelijke speelplek. En andersom zoeken ze voor het buitenspeelproject ook iets wat de aandacht trekt, wat groepjes ergens naartoe trekt zodat je verbinding kunt maken. “Vanuit mijn onderzoek bekijk ik dan weer hoe we ouders kunnen betrekken, door aan zo’n speelplek of een evenement ook iets voor hen toe te voegen. Zo krijgen ze een actieve rol bij het buiten spelen van hun kind”, aldus Gaby. Gaby verwacht in de zomer van 2023 haar master af te ronden. Het project Buiten Spelen = Buiten Bewegen loopt nog door tot december 2025.