Afgelopen weken is er veel te doen geweest rondom het bericht dat eventuele Olympische Spelen in Nederland al zo’n 188 miljoen euro hebben gekost. Dit was de uitkomst van een onderzoek dat RTL Nieuws had uitgevoerd. Verschillende media namen dit bericht over en het veroorzaakte veel publieke en politieke reuring. De berekeningen van RTL Nieuws staan er echter wankel bij. Niet alleen zijn directe en indirecte kosten bij elkaar opgeteld maar ook zijn uitgaven die niets met een eventueel kandidatuur van de Olympische Spelen te maken hebben meegenomen.

Wie kijkt naar de specificatie van de kosten die RTL Nieuws presenteerde, ziet voornamelijk een optelsom van alle uitgaven waar het woordje ‘Olympisch’ bij wordt genoemd. In de meerderheid van de gevallen gaat het om kosten die horen bij de ambitie om Nederland op Olympisch niveau te brengen en niet bij een eventuele kandidatuur van de Olympische Spelen zelf. Zo wordt in het onderzoek gesproken over 11 miljoen euro die vrijgemaakt wordt in Amsterdam om te investeren in een zwembad, combinatiefunctionarissen en de bestrijding van overgewicht. Dit zijn uitgaven die meer mensen aan het bewegen moet brengen en op die manier bijdragen aan een sportievere en gezondere samenleving. Ook het overgrote deel van de 68 miljoen euro van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Maatschappij heeft weinig raakvlakken met de organisatie van de Olympische Spelen.

Daarnaast wordt in het onderzoek van RTL Nieuws gesproken over nieuwe sportaccommodaties die gerealiseerd worden met een ‘Olympisch’ label erop. Regionale en locale overheden investeerden volgens het onderzoek bijvoorbeeld 1,8 miljoen euro in een nieuwe turnzaal van Flik-Flak, 3,3 miljoen euro in hippische accommodatie in Ermelo en een topsporthal van in Doetinchem. Stuk voor stuk voorbeelden van uitgaven die door de Olympische ambities van Nederland mogelijk in een stroomversnelling zijn geraakt maar waar grote kans bestaat dat deze sportaccommodaties in de (nabije) toekomst anders ook zouden zijn gerealiseerd. De realiteit is namelijk dat veel gemeenten en provincies zijn aangehaakt bij de Olympische ambities om te laten zien dat ook zij een steentje bijdragen aan het Olympisch niveau. Daarmee hebben reguliere uitgaven aan bijvoorbeeld sportaccommodaties een Olympische stempel gekregen. Zo kreeg Rotterdam bijvoorbeeld een heus Olympisch schoolplein en werd het Drentse dorp Grollo een jaar lang Olympisch sportdorp genoemd om de inwoners meer aan het sporten te krijgen.

Bovendien wordt door de journalisten de indruk gewekt dat de 188 miljoen euro weggegooid zijn zodra wordt besloten de Olympische Spelen niet te gaan organiseren. Echter hangen aan vrijwel alle kosten ook baten die geïncasseerd worden zonder de Olympische Spelen. Zo wordt door het Ministerie van Buitenlandse Zaken en het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport geld beschikbaar gesteld voor de organisatie van grootschalige internationale sportevenementen, maar deze zorgen voor extra buitenlandse bezoekers aan ons land. De 10 miljoen euro die in Noord-Holland aan sportaccommodaties wordt geïnvesteerd om meer mensen te laten sporten en draagt dus bij aan de gezondheid en het welzijn van dit land. De 8 miljoen die Amsterdam aan stadspromotie besteed moet zorgen dat er niet alleen meer toeristen komen, maar ook voor buitenlandse investeringen. Dit zijn voorbeelden van kosten die gezien moeten worden als investeringen in onze samenleving omdat op lange termijn baten worden geïncasseerd.

Tot slot getuigt het onderzoek van RTL Nieuws niet van diepgaand speurwerk. Niet alleen is vergeten te kijken of de kosten ook zonder een eventuele kandidatuur van de Olympische Spelen zouden zijn gemaakt ook wekt het onderzoek de indruk dat willekeurige bedragen bij elkaar zijn opgeteld. Zo ontbreken de provincies Zeeland en Groningen evenals van andere gemeenten die een wezenlijke bijdrage leveren aan een sportieve en gezonde samenleving op Olympisch niveau. Waarom bij deze gemeenten de kosten niet zijn meegeteld blijft onduidelijk. De cijfers van RTL zijn daarom deels gebaseerd op willekeur en zeer beperkt graafwerk van de onderzoekers.

Feit is dat daar waar NOC*NSF en Olympisch Vuur er redelijk in geslaagd zijn om regionale overheden mee te krijgen in het Olympisch plan, zij dit succes nu als een boemerang terug hebben gekregen in de publiciteit. Bovendien is de betrokkenheid van veel gemeentes, en daar zitten belangrijke financiële middelen voor de sport, nog minimaal. Andere gemeentes en veel provincies hebben wel beleidsmatig de Olympische ambities omarmd, maar daar nog maar weinig harde euro’s aan gekoppeld. Veel van de ‘Olympische’ uitgaven zijn, zoals gezegd, gedaan aan de uitvoering van plannen die zonder het Olympisch Plan ook zouden zijn gerealiseerd. Wat dat betreft is de reactie van Gerard Dielessen (‘188 miljoen euro is veel te weinig’) veelzeggend, maar hij zal ook gedacht hebben ‘was het maar 188 miljoen’.

De rommelige en tendentieuze berichtgeving van RTL Nieuws roept verontwaardiging bij publiek en politiek op. De positieve impact van de Olympische ambities verdwijnt daarmee in de publiciteit snel naar de achtergrond. En dat is slecht nieuws voor het draagvlak voor een eventuele kandidatuur van de Olympische Spelen in 2028 in Nederland.

Jelle Schoemaker en Willem de Boer zijn werkzaam bij het expertisecentrum voor sport, arbeid en gezondheid HAN SENECA van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en doen onderzoek naar de economische betekenis van sport. Als partner van de Werkgroep Evaluatie Sportevenementen (WESP) helpt HAN SENECA mee met het opstellen van duidelijke richtlijnen rondom de kosten en baten van grootschalige sportevenementen.