“Het gaat erom dat je meer leert openstaan voor zowel de negatieve als de positieve emoties”, vertelt Christine de Vries, docent creatief dagboekschrijven. Hoe helpt (on)rust en schrijven mensen weer ‘heel’ te worden? En hoe ga je om met de intense emoties die dit soms kan oproepen? Rosa sprak met Christine die haar eigen demonen leerde hanteren door schrijven.

“Schrijven is voor mij ordenen. Ik wil greep krijgen op het chaotische.”
Hella Haasse 

Christine de Vries kwam in Aruba en Amerika in aanraking met dagboekschrijven. Ze schreef niet alleen zelf, maar kreeg les van bekende schrijfdocenten zoals Nathalie Goldberg en Julia Cameron. Uit al haar ervaringen ontwikkelde ze een eigen schrijfmethode, die zich kenmerkt door eenvoudige schrijfopdrachten met een krachtige en soms emotionele werking. In haar boek ‘Dagboek als spiegel’ noemt ze talloze effecten. Schrijven biedt onder andere steun, troost en houvast in onrustige tijden. Na haar terugkeer in Nederland geeft ze nu al ruim 25 jaar les in creatief dagboekschrijven. Ze zet haar methode ook in om mantelzorgers of mensen met kanker te begeleiden.

Waarom is dit zo belangrijk?

“Kanker is iets dat al heel lang in mijn leven is. Het begon in mijn werk als verpleegkundige op de afdeling Oncologie. Daarna heb ik jarenlang in een inloophuis gewerkt. Ik schreef daar met mensen die leven met de diagnose kanker. Ruim 8 jaar geleden heb ik zelf borstkanker gekregen en kon ik na mijn herstel al deze ervaringen samenbrengen in een speciaal schrijfaanbod. Het voelt als iets dat op mijn pad is gekomen, niet iets dat ik zelf bewust heb uitgezocht.”

Hebben we schrijven nodig om rust te vinden?

“We hebben steeds meer tijd om te schrijven en te reflecteren. Vroeger waren mensen bezig met het dagelijks leven. Mijn grootmoeder deed de was nog met de hand en was daar uren mee bezig. Stilstaan bij het leven is nu meer mogelijk. De vraag is dus nemen we er de tijd voor? We zitten in een sneltrein en bijna niemand stapt uit. Mensen die wel uitstappen zijn vaak mensen die een crisis hebben ondergaan in een of andere vorm. Relatiecrisis, overspannen of mensen die kanker krijgen.”

Daar wil ik graag wat dieper op ingaan. Je schrijft ook met mensen die kanker hebben of hebben gehad. Ik kan me voorstellen dat zij veel onrust ervaren. Hoe werkt dat?

“In het begin als mensen net de diagnose kanker hebben gehad, zijn ze bezig met overleven. Je voelt heel erg het dreigende gevaar van de dood. Je focust op je lichaam, want dat moet genezen. Ik spreek uit eigen ervaring, want heb zelf ook borstkanker gehad. Door erover te schrijven en dat te delen met anderen, ervaar je dat je meer bent dan alleen dat zieke lichaam. Het doel van mijn training is dan ook helen. Met heling bedoel ik mensen helpen hun geest, ziel of zelfbeeld te herstellen. Die training heet daarom ‘de helende schrijftafel’. Iedereen is welkom, in welk stadium je ziekte ook is. Het gaat erom dat je meer leert openstaan voor zowel de negatieve als de positieve emoties. Denk bijvoorbeeld aan het erkennen van de angst voor de dood of het voelen van dankbaarheid voor mensen die je steunen. Ze schrijven dan bijvoorbeeld een tekst voor een dierbare die ze willen bedanken. De schrijvers leren kijken naar wat er op dat moment speelt. Wat vraagt nu om aandacht? Je laat als het ware de onrust toe, maar dan wel op een gefaseerde en veilige manier. Dat vraagt voorzichtigheid, zorgvuldigheid en gevoeligheid van mij als begeleider en ook het kunnen omgaan met de dynamiek die in een groep speelt.”

Je werkt ook met mensen die net de diagnose kanker hebben ontvangen. Dat deed me denken aan iemand die ik interviewde die een rouwgroep begeleidde. Je mocht pas meedoen als het meer dan een half jaar geleden was dat je iemand verloren had. Het idee erachter was dat het eerder nog emotioneel te zwaar zou zijn. Hoe kijk jij daar tegenaan?

“Jouw vraag raakt aan een persoonlijke ervaring die me sterk geraakt en gevormd heeft. Zo’n 25 jaar geleden heb ik mijn man compleet onverwacht verloren door zelfdoding. Ik was toen uiteraard heel erg in de war, maar werd om een soortgelijke reden als jij nu noemt afgewezen toen ik om hulp vroeg. Dat heb ik als erg pijnlijk ervaren. Ik was radeloos en wist niet wat ik met mezelf aan moest. Gelukkig had ik me toen al bekwaamd in dagboekschrijven en dat heeft me toen gered. Ik denk dat je niet bang hoeft te zijn voor emotionele reacties. Mensen kunnen zelf heel goed aangeven wat ze wel of niet aankunnen. Als iemand heel erg moet huilen of besluit dat het nu te zwaar is en even afhaakt, is dat ook prima. Daarom werk ik speciaal voor deze groep met losse lessen. Maar terugkomend op je vraag, als ik eerlijk mag zijn, mijn vermoeden is dat hulpverleners de emoties zelf niet durven aan te gaan en daarom zo’n regel instellen.”

“Er liggen duizenden gedachten in een mens die hij niet kent, tot hij de pen opneemt om te gaan schrijven.”
William Makepeace Thackeray

Daarnaast heb je ook mantelzorgers begeleid. Hoe zit dit bij mantelzorgers?

“Mantelzorgers zijn vaak mensen die zichzelf wegcijferen voor het welzijn van iemand anders. Ook hier gaat het mij dan om het heel maken van een persoon. Kan je leren niet alleen te geven maar ook ontvangen? In een metafoor uitgedrukt: mantelzorgers hebben soms een te krappe jas aan. De knopen kunnen open, of misschien moet je wel een andere jas aantrekken. Telkens weer probeer ik te zoeken naar thema’s die op dat moment spelen bij mensen. En daarnaast zoek ik ook naar balans. Als er veel chaos of onrust is bij mensen dan is het goed om ook over rust te schrijven. Een stelregel bij mij is ook, als het trauma groot is, moet de schrijfopdracht klein en te behappen zijn. Zo bied je structuur en veiligheid.”

Op de website shodo.nl vind je meer info over deze manier van werken.

Wil je zelf ervaren hoe schrijven helpt? Neem 10 minuten de tijd voor deze minischrijfcursus.

Ruud Kroes