Het leven en de identiteit van Molukse Nederlanders

De geschiedenis van Molukkers in Nederland is een gevoelige geschiedenis. Hieronder volgen een aantal interviewfragmenten van Molukse Nederlanders die vertellen over identiteit en geschiedenis.

De Molukkers die  onderdeel uit maakten van het KNIL werden na de onafhankelijkheid van Indonesië door de Nederlandse overheid naar Nederland gerepatrieerd, collectief ontslagen uit het leger en ondergebracht in kampen. Doordat aanvankelijk, van beide kanten, ingezet werd op een tijdelijk verblijf verliep het proces van integratie in de Nederlandse samenleving moeizaam. Een deel van de Molukkers bleef gericht op terugkeren en de wens om een eigen staat te stichten. Een deel van de Molukse jongeren radicaliseerden in de jaren zeventig en tachtig.

Fleur Snels en Jelle van Ingen waren geïnteresseerd in de positie van Nederlanders met een Molukse afkomst in de huidige samenleving. Welke rol speelt de Molukse geschiedenis in hun leven? En wat betekent dit voor hun identiteit?

Ze hebben contact gezocht met Anna Pattipeilohy  en Idja Marasabessy over hun persoonlijke ervaringen. Onderwerpen als integratie, onderwijs en ook de Molukse geschiedenis in Nederland worden besproken.

Fleur Snels schrijft na afloop: “Wat ik heb geleerd van deze periode is vooral de interesse die oral history persoonlijk bij mij aanwakkert. Het is onwijs interessant om persoonlijke verhalen te horen, persoonlijke verhalen kunnen je verblijden, ontroeren of aan het denken zetten. Het wekt als het ware een nieuwe interesse op over bepaalde onderwerpen die je niet kent, of misschien alleen kent vanuit één perspectief. Ik vind dit iets heel waardevols.”

Jelle van Ingen schrijft over het maken van het interviewfragment:  “Je moet als interviewer natuurlijk wel bepaalde informatie filteren. Soms vertellen ze hele persoonlijke verhalen die weer weinig met het onderwerp zelf te maken en soms benoemen ze weer hele relevante dingen voor het onderwerp. ”

Joep Roelofs en Pieter Kalisvaart interviewden Frans Latupeirissa over zijn identiteit en visie op de positie van Molukkers in de Nederlandse samenleving.  Frans Latupeirissa speelt een actieve rol binnen de Molukse gemeenschap in Deventer als voorzitter van de stichting Bersama untuk Maranatha, gericht op het onderhouden van de Maranathakerk in Deventer. Hij vertelt over zijn geboorte op de boot van Indonesië naar Nederland en over zijn werk en identiteit.

Molukse identiteit

Kort interviewfragment  uit de documentaire Molukse Identiteit in 2019 gemaakt door Luuk Moons en Thijmen Vink. Geinterviewde is Jefta Ritawaemahu hij vertelt over wat zijn Molukse identiteit voor hem betekent, hoe hij geschiedenisonderwijs op de middelbare school heeft ervaren en hoe het is om je niet altijd helemaal thuis te voelen in het land waar je bent geboren.

Het verhaal van mevrouw Hagenbeek-Tomasauw

De oma van Indy Exalto – mevrouw Hagenbeek-Tomasauw-  gaat met Indy en Wiktoria in gesprek over haar vlucht naar Nederland in 1962 en het integreren in de Nederlandse samenleving.

Mevrouw Hagenbeek-Tomasauw werd geboren in Jakarta en na de onafhankelijkheid van Indonesië vlucht ze allereerst met haar ouders naar Nieuw-Guinea van waaruit  ze -na de onafhankelijkheid- in 1962 naar Nederland vertrekt.

Het verhaal van een politieagent over de ontruiming van het Molukse kamp Berkenoord

Het onderstaande interviewfragment blikt terug op de Moluks-Nederlandse geschiedenis vanuit een ander perspectief. Roosje Rasenberg en Marre Clephas interviewden Anton Huls, een politieagent die als begeleider van politiehonden betrokken was bij de ontruiming van het Molukse kamp Berkenoord in Vaassen op 14 oktober 1976.

Aan deze ontruiming was een lange weg vooraf gegaan. De Molukse gezinnen die in de jaren vijftig in Nederland in kampen en barakken werden gehuisvest, gingen ervan uit dat dit tijdelijk zou zijn en dat ze zouden terugkeren naar hun eigen te stichten onafhankelijke Republiek der Zuid-Molukken. Toen dit niet gebeurde, besloot de Nederlandse regering in de jaren 60 dat de Molukse kampen gesloten moesten worden en de Molukkers daardoor gedwongen werden te integreren in de samenleving.

De Molukse gemeenschap voelde zich verraden door de Nederlandse staat en dit leidde bij de ontruiming van verschillende kampen tot ongeregeldheden waarbij felle confrontaties ontstonden tussen kampbewoners en de politie.

Een van de meeste gewelddadige ontruimingen vond plaats op 14 oktober 1976 te Vaassen, op het Molukse kamp Berkenoord. In totaal deden 470 man marechaussees, politie en militaire orderbewakers mee. Een van die politieagenten was Anton Huls. Hij blikt samen met de studenten terug op de gebeurtenissen van die 14e oktober en zijn rol daarbij.

Roosje schrijft na afloop van het project: “Oral History was aan het begin van deze periode een vaag begrip voor mij. Maar, na het horen van de verschillende verhalen van mijn medestudenten, kreeg ik door hoe veel impact een persoonlijk verhaal op een ander kan hebben. Er zijn binnen onze opleiding gesprekken gestart waarvan ik nooit had gedacht ze te hebben. Oral History maakt niet alleen de geschiedenis tastbaar, het is ook het begin van nieuwe gesprekken, wat mensen bij elkaar brengt.”