Gisteren heb ik een uitwisselingsbijeenkomst bijgewoond over leven lang leren en de stappen die collega hogescholen hierin zetten in het kader van de experimenten flexibilisering en vraagfinanciering. Het grootste deel van de ochtend gingen we in groepen aan de slag om uit te wisselen over een breed scala aan onderwerpen gericht op de volgende thema’s: ontwikkeling van het flexibele curriculum, marketing en communicatie, processen/systemen, en kwaliteitzorg/verantwoording.

Veelbelovend, maar ook grote uitdagingen
De aftrap was plenair waarin iedere hogeschool kort presenteerde welke plannen ze heeft, wat is bereikt en waar de belangrijke vervolgstappen liggen. Hoewel er verschillen zijn tussen hogescholen in het aantal betrokken opleidingen binnen het experiment en de ervaringen die met het experiment flexibilisering  is opgedaan, rapporteren ze over het algemeen een verhoging van instroom en studenttevredenheid. Hogeschool breed spant men zich in om de ontwikkelvraag van student en werkveld meer centraal te stellen o.a. door modulair onderwijs, het mogelijk maken van cross overs tussen vakgebieden en opleidingen en AD-trajecten te starten. Flexibele curricula beschreven in leeruitkomsten met leerwegonafhankelijke toetsen en mogelijkheden tot valideren van leerresultaten die buiten het HO bereikt zijn. Men is ambitieus en beloofd veel aan de buitenwereld en daarbij komen ook grote uitdagingen, zoals een onderwijslogistiek (processen en systemen) die flexibel onderwijs mogelijk maakt. Er worden verschillende aanpakken gehanteerd richting eenzelfde doel (flexibel en eigentijds onderwijs): sturing in een programma of in de lijn, onderwijs voor werkenden apart organiseren in een “deeltijdacademie” of samen met de voltijd binnen de bestaande structuur. We experimenteren en leren, maar het eindniveau en daarmee kwaliteit van het diploma blijft stevig geborgd.

Zelfde vragen, andere uitwerkingen
Tijdens de uitwisseling sloot ik me aan bij het thema van curriculumontwikkeling. Eerst een plenaire inventarisatie van vragen om over uit te wisselen. Het horen van al deze vragen geeft al veel informatie met welke onderwerpen er spelen binnen opleidingen. Zie mijn aantekeningen van de inventarisatieronde.

In mijn groepje stond vooral de vraag omtrent het formuleren van leeruitkomsten centraal. Diverse topics kwamen in de discussie naar boven. Ik licht er enkele uit. Het is moeilijk om volledig te zijn daar er in zo’n gesprek verschillende onderwerpen voorbij komen en ik soms ook verder ga nadenken bij wat er wordt gezegd, waardoor ik de draad weer moest oppakken 😉

Opbouw van het curriculum met modules en leeruitkomsten.
Begin je vooral vanuit het bestaande aanbod te formuleren of echt vanaf “scratch” opnieuw? Bij Saxion bijvoorbeeld is men echt vanaf scratch opnieuw begonnen door opleidingsoverstijgend te brainstormen over belangrijke thema’s die spelen in het werkveld om vervolgens tot “sectormodules”, “clustermodules” en opleiding specifieke modules te komen. Bij de HAN is men over het algemeen vertrokken vanuit het onderwijsaanbod in onderwijseenheden dat is omgezet naar leeruitkomsten.  Bij Windesheim (Bedrijfskunde) wil men gaan vertrekken vanuit de “10 kernbeloftes” naar het werkveld toe. Bijvoorbeeld “Passend leiderschap vertonen” en “op methodologische wijze verbeteringen en innovaties voorstellen” zijn voorbeelden van deze beloften. Deze wil men gaan omzetten naar leeruitkomsten.

Hoe omschrijf je een leeruitkomst?
Saxion beschrijft haar opleidingen in 8 eenheden van leeruitkomsten van ieder 30 ECTS. In het onderwijsaanbod zijn aan iedere EVL 6 leeruitkomsten gekoppeld van 5 EC.  Rondom zo’n leeruitkomst is een module vormgegeven. Voor iedere leeruitkomst van 5 EC is er een toets. Met toets altijd beroepsproducten. Dit is weer een andere opzet dan waarvoor wij als HAN hebben gekozen. Zie ook deze presentatie voor meer informatie over de opzet van Saxion.

We verdiepen het gesprek ook naar de formulering van de leeruitkomst. Over het algemeen zijn we het eens dat beroepsproducten een goede basis vormen of in ieder geval genoemd moeten worden, liefst ook nog met een effectcriterium. (“een beleidsplan kunnen schrijven op basis waarvan het management een beslissing kan nemen”). Neem je criteria/indicatoren op in de leeruitkomst of toch apart? Vanuit de HAN vind ik dat het satéprikker model van leeruitkomsten naar dimensies en een beoordelingsrubriek een mooi voorbeeld. Er ontstaat discussie in hoeverre de context genoemd moet worden, d.w.z. hoe specifiek of generiek de omschrijving moet zijn. Ook dat de leeruitkomst nooit sec een product kan zijn, maar dat er altijd iets van het leerproces en visie van de student zichtbaar moet worden. Er moet “weloverwogenheid” (NHL-Stenden) uit spreken.

De ochtend werd afgesloten met een korte terugkoppeling vanuit de verschillende groepen en het uitwisselen van contactgegevens.