In het HAN project DLWO2021 voeren we (meestal kleine) experimenten uit met ICT tools die kunnen helpen werk-, onderwijs– en onderzoeksprocessen te verbeteren. Als het experiment succesvol is, kan de toepassing voor de gehele HAN beschikbaar komen. Het uitvoeren van de experimenten geeft ons echter niet alleen informatie over de werking van de ICT tool, maar geeft ons ook inzicht in andere zaken. Deze inzichten worden helaas vaak niet gedeeld omdat ze niet tot het primaire doel van het experiment behoren of omdat het gaat om zaken die niet gelukt zijn. Echter, juist deze “randzaken” kunnen van belang zijn om lessons learned en bottlenecks in het proces te herkennen en zo andere experimenten en innovatieprocessen verder te helpen. Om deze zaken wél boven water te halen bij de experimenten met ICT tools binnen het project DLWO2021 hebben we vrijdag 14 februari 2020 tijdens een sessie juist deze lessons learned en bottlenecks met elkaar gedeeld. 

Hoofdfactoren slagen experiment met ICT

Om mensen tijdens de bijeenkomst te helpen bij het kaderen van hun ervaringen ben ik de literatuur ingedoken om te kijken welke hoofdfactoren er een rol spelen bij het slagen van experimenten/innovaties met ICT in het onderwijs. Ik kwam uit op vier hoofdfactoren: leiderschap, cultuur & draagvlak, facilitering, mens & communicatie en design & innovatie principes (zie ook tabel 1: Kirschner et al., 2004; McPherson & Nunes, 2008; McPherson & Baptista Nunes, 2006; Mulder & Klatter, 2004; Wopereis et al., 2005). Elke hoofdfactor heeft nog een aantal specifiekere subfactoren (zie tabel 1). Ondanks dat deze hoofd- en subfactoren nu specifiek gebaseerd zijn op experimenten/innovaties met ICT in het onderwijs, denk ik dat ze zeker ook herkenbaar en te extrapoleren zijn naar experimenten met ICT tools binnen werkprocessen en onderzoek.

Tabel 1: hoofdfactoren slagen experiment/innovatie met ICT in het onderwijs

Pressure cook sessie

Tijdens de sessie op 14 februari hebben we deze hoofdfactoren vervolgens gebruikt om collega’s na te laten denken over de lessons learned en bottlenecks die naar voren zijn gekomen tijdens de verschillende DLWO2021 experimenten (zie respectievelijk tabel 2 en 3). Hiervoor was een actieve pressure cook workshop georganiseerd waarbij collega’s eerst individueel en later in een groep met de lessons learned en bottlenecks aan de slag gingen. Uiteindelijk leverde dit per hoofdthema een lijst op met lessons learned en bottlenecks.

Lessons learned 

De belangrijkste lessons learned vanuit de experimenten waren dat het belangrijk is goed te communiceren met, af te stemmen met en draagvlak te creëren bij alle stakeholders (ook managers en ondersteuners) en dat het belangrijk is uit te gaan van het WHY en de vraag vanuit het onderwijs alvorens te gaan experimenteren (en niet de ICT tool; zie ook tabel 2). Ook kwam naar voren dat er vanaf het begin van het experiment al goed nagedacht moet worden over de lange termijn, en de doorontwikkeling en implementatie van de ICT tool

Tabel 2: Lessons learned experimenten DLWO2021 geplot op de hoofdthema’s

Bottlenecks

Wat betreft bottlenecks werd de HAN cultuur, reorganisatie en gebrek aan visie/beleid genoemd als belangrijke vertragende factoren (zie ook tabel 3). Verder kwam naar voren dat het moeilijk was om als DLWO2021 project zichtbaar te zijn binnen de organisatie en onze doelgroep adequaat te bereiken door onder andere de onduidelijke HAN communicatie infrastructuur. Een ander belangrijke punt was dat we als project DLWO2021 nog geen standaard procedures hebben voor de prioritering van de experimenteren (wat doen we wel/wat niet?), het evalueren van de experimenten en HAN-brede implementatie van nieuwe ICT tools.

Tabel 3: bottlenecks experimenten DLWO2021 geplot op de hoofdthema’s

Oplossingen bottlenecks

Behalve dat er werd nagedacht over waar de bottlenecks lagen werden ook meteen potentiële oplossingen ten berde gebracht voor de issues. Zo werd op het gebied van communicatie geopperd om een DLWO2021 roadshow te organiseren en langs te gaan bij alle academiedirecteuren. Voor het verbeteren van leiderschap, cultuur en draagvlak werd eveneens geopperd om langs de academiedirecteuren te gaan, maar ook om aan te haken bij het HAN beraad en het HAN digitaliseringsoverleg. Voor facilitering en innovatie principes werd geopperd om veel meer vooruit te denken, en in de planning van het experiment al geld en FTE mee te nemen voor de eventuele doorontwikkeling en implementatie van de ICT tool.

Wat zegt de literatuur verder?

Een hoop van de factoren die invloed hebben op de experimenten met ICT tools in het onderwijs werden ook genoemd in de literatuur. Maar er zijn ook nog factoren die wel in de literatuur terugkwamen, die niet werden genoemd door mijn collega’s. Ik wil deze factoren toch graag agenderen omdat deze factoren misschien niet evident naar voren zijn gekomen tijdens onze experimenten, maar zeker wel van belang zijn (zie tabel 4).

Tabel 4: overige factoren die nog in de literatuur worden genoemd, maar niet naar voren kwam tijdens onze sessie

Je ziet in deze tabel dat vooral bij mens & communicatie en design & innovatie principes nog veel overige zaken genoemd worden. Zaken als waardering voor medewerkers, cultuurverschillen en projectmanagement spelen in basis een erg belangrijke rol in het experimenteer proces. Ook deze zaken zijn dus van belang om rekening mee te houden bij het plannen van experimenten met ICT tools in het onderwijs en het laat nogmaals zien hoe belangrijk het is om alle stakeholders tijdens het gehele proces op een juiste manier mee te nemen en een goede planning te maken voor het gehele experiment.

Bronnen

Kirschner, P. A., Hendriks, M., Paas, F., & Wopereis, I. (2004). Determinants for Failure and Success of Innovation Projects : The Road to Sustainable Educational Innovation. Association for Educational Communications and Technology, 27th, 359–368.

McPherson, M. A., & Nunes, J. M. (2008). Critical issues for e-learning delivery: What may seem obvious is not always put into practice. Journal of Computer Assisted Learning, 24(5), 433–445. https://doi.org/10.1111/j.1365-2729.2008.00281.x

McPherson, M., & Baptista Nunes, M. (2006). Organisational Issues for e-Learning: Critical Success Factors as Identified by HE Practitioners. International Journal of Educational Management, 20(7), 542–558.

Mulder, R. H., & Klatter, E. B. (2004). Ontwikkel- en implementatiestrategieën voor innovaties. OnderwijsInnovatie, 6(4), 17–24. www.kokswijk.nl/publications/files/OI_4_04.pdf

Wopereis, I. G. J. H., Kirschner, P. A., Paas, F., Stoyanov, S., & Hendriks, M. (2005). Failure and success factors of educational ICT projects: a group concept mapping approach. British Journal of Educational Technology, 36(4), 681–684.