Op woensdag 27 april was ik aanwezig bij de etalagebijeenkomst ‘Informeel Leren: op de werkvloer en via Social Media’. Een van de presentatoren (Bas Steenbergen, VDO) participeert in het Pilip project: Putting Informal Learning Into Practice. Dit internationale project heeft als doelstelling bestaande informatie en kennis op het gebied van informeel leren in kaart te brengen en te transformeren naar praktische instrumenten om zo een ‘leven lang leren’ te bevorderen. Partners in het project (naast de HAN) zijn onder andere: KC Handel, Philips, Newham College, HU Brussel, KCH International en kenniscentrum EVC  (bron: www.informeelleren.info).

Ik heb de etalagebijeenkomst bezocht, omdat ik informeel leren een interessant fenomeen vind. Iedereen leert continu, vaak onbedoeld en ongestructureerd. Dat maakt informeel leren ongrijpbaar en roept op tot vragen als: wat heb je eraan als je ’toevallig wat leert’? hoe erken je informeel leren eigenlijk? Tegelijkertijd biedt informeel leren veel kansen. Ook voor het onderwijs. Studenten leren binnen, maar ook enorm veel buiten de HAN. Hoe maak je daar gebruik van als docent?

Volgens het theoretisch kader op de website van informeel leren vindt de helft van alle menselijke leerprocessen plaats buiten het onderwijs. Dat zet je wel aan het denken. Kunnen we deze verschillende vormen van leren niet dichter bij elkaar brengen? Wordt er in het onderwijs ook ‘informeel geleerd’? Op de website van informeel leren wordt een definitie gegeven van informeel leren: ‘Informeel leren is het leren dat optreedt in een situatie die niet opgezet was om te leren en vindt dus vaak toevallig plaats. Bijvoorbeeld door uitwisseling van informatie in een teamvergadering, door iets uit te proberen tijdens een taak, uit een gesprek tijdens een koffiepauze of door een collega om hulp te vragen bij het oplossen van een probleem’. Er wordt aangegeven dat informeel leren niet helemaal ongestructureerd hoeft te zijn en dat de manier waarop de werkplek en het arbeidsproces is ingericht van invloed kan zijn.

Wat betekent dit voor het onderwijs? Richten wij het onderwijs bij de HAN zo in dat informeel leren bevorderd wordt? En misschien belangrijker: erkennen wij informeel leren voldoende? Hoe vaak wordt er niet een standaard programma afgedraaid en is er weinig ruimte voor inbreng van de individuele student. Waarom betrekken we studenten niet veel meer bij de invulling van het onderwijs proces? Probeer informeel leren expliciet te maken en laat studenten reflecteren op hetgeen ze geleerd hebben, ook juist buiten school. Informeel leren vindt volgens het PILIP project met name vaak plaats tijdens het werk. Veel studenten hebben een (al dan niet studiegerelateerde) bijbaan of lopen stage. Maak hiervan gebruik en erken de informele leeractiviteiten die daar plaatsvinden. De inzet van ICT kan hier een belangrijke bijdrage aan leveren: laat studenten in Scholar via het discussiebord kennis en ervaringen uitwisselen of geef de mogelijkheid aan studenten om een blog te starten. De mogelijkheden zijn veelvuldig en divers. Bij het HAN ICTO team denken we graag mee in vraagstukken op dit gebied.

Als je meer wil lezen over informeel leren is de website van PILIP wat mij betreft een aanrader. Er is ook een quickscan te vinden op de site.

Als afsluiting mijn meest recente ‘informele leerervaring’: gisteren zat ik samen met een collega in overleg met het secretariaat’. We spraken over professionalisering binnen de HAN. De deur stond open en een collega van P&O stapte ineens binnen en zei: ‘ik hoorde jullie net praten over professionalisering en ik ben momenteel met een groot project hierover bezig. Misschien kunnen we kennis hierover delen?’ Zo, toch maar mooi even ’toevallig’ wat geleerd, ongestructureerd en onbedoeld..’