In Scienceguide las ik een artikel over de ontwikkeling van een kwaliteitstoets voor Open Access. Nu ook Harvard openlijk toegeeft dat de huidige vorm van publiceren te duur is, wordt het tijd om Open Access echt serieus te gaan nemen. De HBO-raad heeft eind 2009 de ‘Berlin Declaration on Open Access’ ondertekend. Hiermee scharen alle hogescholen in Nederland zich achter de doelstelling onderzoeksoutput van hogescholen kosteloos toegankelijk te maken voor iedereen. Dit geldt ook voor de HAN. Het aantal kennisproducten dat gepubliceerd is via de HAN-repository in o.a. www.hbo-kennisbank.nl is echter beperkt. Binnen de HAN wordt gewerkt aan een publicatiebeleid, waar Open Access een onderdeel van is. Een kwaliteitstoets zou het Open Access publiceren kunnen stimuleren.

Repositories

In het hoger beroepsonderwijs richt het Open Access publiceren zich op het toegankelijk maken van kennisproducten via Open Access Repositories. Een repository is een digitale, vaak institutionele database die content in diverse vormen kan bevatten. De kennisproducten die in een repository geplaatst worden, kunnen geheel of gedeeltelijk via diverse platforms op internet openbaar gemaakt worden. Ook de HAN beschikt over een repository, waaruit gepubliceerd wordt via www.hbo-kennisbank.nl, www.lectoren.nl en www.hboautomotivekennisbank

Open Access tijdschriften

Het is ook mogelijk om kennisproducten in een Open Access tijdschrift te publiceren. Een Open Access tijdschrift is een vrij toegankelijk digitaal tijdschrift met wetenschappelijke artikelen. Vóór plaatsing worden deze artikelen onderworpen aan peer review. De kosten van een OA tijdschrift zijn weliswaar lager dan die van een traditioneel tijdschrift, maar zijn er niettemin wel (redactiekosten,kosten van peer review, website e.d.). Deze kosten worden niet gedekt door abonnementsgelden.Naar schatting zijn er wereldwijd op dit moment ruim 8.000 Open Access tijdschriften. (http://www.doaj.org/)

Kwaliteitstoets

Maar hoe waarborg je de kwaliteit? Op initiatief van SURF en Amsterdam University Press (AUP) is het onderzoeksinstituut CWTS van de Universiteit Leiden begonnen met het ontwikkelen van de internationale kwaliteitstoets die zich richt op de kwaliteit van de redactie en de kwaliteit van het peer review proces bij nieuwe tijdschriften. Een team van jonge onderzoekers van UvT en UvA ontwikkelen de indicator van het peer review proces. Het zou mooi zijn als de kwaliteitstoets onderzoekers kan stimuleren om Open Access te publiceren.

(tekst over repositories en Open Access tijdschriften overgenomen uit interne HAN-notitie Open Access Publiceren van Wim Diemel)