De implementatie van ICT en leertechnologie in het onderwijs is complex. Hoewel er binnen HBO instellingen veel ervaring is en wordt opgedaan met ICT in het onderwijs, liggen misverstanden en valkuilen nog steeds op de loer. Bijvoorbeeld: het idee dat met het implementeren van een nieuwe ELO effectieve leertrajecten vanzelf mogelijk worden of dat door het online zetten van informatie leren vanzelf gaat plaatsvinden. Zelfs beelden dat ICT en technologie op termijn het werk van docenten overbodig zouden kunnen maken (wat zeker niet zo is) komen voor. Waar het meer over zou moeten gaan: hoe stimuleer je het ontwerp van effectieve leertrajecten met ICT ? En hoe bereiden we onze collega’s hier goed op voor? Hierop lag de focus van de bijdrage van Anneke Smits (lector bij Windesheim) tijdens het Landelijk Netwerk Onderwijs & Ontwikkeling in het HBO van 7 februari jl.

Het Landelijk Netwerk Onderwijs & Ontwikkeling bestaat uit onderwijskundigen van HBO instellingen in Nederland en komt een aantal keren per jaar bij elkaar voor uitwisseling over diverse thema’s die het HBO raken. Dit keer was het thema “leertechnologie” met bijdragen van Anneke Smits (onlangs geïnstalleerd als lector Onderwijsinnovatie en ICT bij Windesheim) en Estelle Griffioen (lectoraat Teaching, Learning & Technology van INHolland). In deze blog ga ik kort in op de bijdrage van Anneke. De bijdrage van Estelle staat reeds mooi samengevat in de SURF publicatie “Onderzoek naar technologierijke learning spaces in het Nederlandse hoger onderwijs.”

Hoe stimuleer je het ontwerp van effectieve leertrajecten met technologie?
Na een gepassioneerde inleiding t.a.v. de noodzaak om het bevorderen van leren centraal te stellen bij de inzet van ICT, presenteerde Anneke een zevental stappen die helpen bij het ontwerpen van effectieve leertrajecten met ICT. Ze sloot daarbij aan op haar onlangs uitgesproken lectorale rede.

1. De start bij het ontwerpen van effectieve leerpraktijken met ICT is altijd een probleemsituatie of verlegenheidssituatie. Iets werkt niet: er is een didactische uitdaging t.a.v. een specifiek leerproces. Daarachter zit een essentiële vraag (ten grondslag aan een leerdoel).
2. Bij het ontwerpen is het belangrijk om de “leercirkel” rond te maken. Anneke presenteert een leercirkel die helpt bij het stimuleren van leeractiviteiten gericht op waarnemen, begrijpen, nadenken/verbinden en interactie. Zie ook haar lectorale rede voor uitleg van de cirkel.
3. Didactische rollen en concretisering: het gaat hier om welke leeractiviteiten je bij de student wilt oproepen en hoe je dit als docent ondersteunt zowel inhoudelijk als organisatorisch. (“Welke moves moet ik maken als docent?”) Denk daarbij aan uitleggen, feedback geven, formatief toetsen, etc.
4. Beargumenteer waarom je bepaalde leermiddelen, waaronder technologie wilt inzetten. Als je hier een duidelijke redenatie bij hebt, kun je dat ook uitleggen aan de student. Zelf heb ik ook ervaren (bijv. in de context van online peer feedback) dat het kunnen uitleggen als docent aan studenten wat je waarom doet en welk effect je ermee beoogt, kan bijdragen aan de motivatie van studenten.
5. Check goed de voor- en nadelen van de inzet van technologie en hoe het bijdraagt aan de leercirkel.
6. Denk goed na over de wijze van inzet van leertechnologie. De rol van de docent, de rol van de student, de rol van de ICT ondersteuning. Zorg voor een goede voorbereiding voordat je start.
7. Actie (ga doen) en reflectie

Tot slot had Anneke nog enkele tips om verder te bestuderen in dit kader:

Het ABC Learning Design model van Diana Laurillard.

Het boek Learning 1^ste Technology 2nd van Liz Kolb.
Liz Kolb is één van de grondleggers van het Triple E Framework, waarin de inzet van technologie wordt verbonden en wat we weten wat wel en niet werkt op het gebied van leren. Wilfred Rubens schreef ook eerder een blog over de framework.

[youtube]https://www.youtube.com/watch?v=ySAhSuSQItE[/youtube]