Op vrijdag 17 juni vond een bijeenkomst plaats van het landelijke netwerk Onderwijs en Ontwikkeling in Utrecht. Ingrid Kneefel en ik namen hieraan deel. In deze blog wil ik jullie graag verslag doen van deze bijeenkomst.

Integraal ontwerpen van onderwijs

De bijeenkomst was de eerste in een serie van twee over onderwijsontwikkeling. Vandaag was Migchiel van Diggelen te gast. Hij is lector Design Based Education, verbonden aan NHL Stenden Hogeschool. Ook is hij als docent en onderzoeker werkzaam voor de Open Universiteit. Migchiel neemt ons mee in het integraal ontwerpen van onderwijs en gebruikt daarbij als vertrekpunt het onderwijssysteem van NHL Stenden Hogeschool: design based education.

Design Based Education als onderwijssysteem

Door de inzet van design based education (vanaf nu afgekort als DBE) wil NHL Stenden Hogeschool het leren van alle betrokkenen versterken. Er worden actuele en complexe vraagstukken opgelost om een gewenste situatie te realiseren. In multidisciplinaire groepen gaan studenten hiermee aan de slag , in zogenaamde ateliers. De fasen van DBE zijn gebaseerd op design thinking: inleven, definiëren, ideeën genereren, testen, evalueren en verbeteren.

Figuur 1. Vijf facetten van Design Based Education. Overgenomen uit Design-Based Education: Towards the Next Step; inauguratie door M. van Diggelen, 2022 (https://www.nhlstenden.com/sites/default/files/2022-04/20220414_Presentatie_inauguratie_dr._Migchiel_van_Diggelen_14_april_2022.pdf).

DBE kent vijf facetten, zie figuur 1. Heel wat van deze facetten herkenden wij ook in het koersbeeld van de HAN. Zie jij de overeenkomsten en de verschillen?

Kenmerkend voor dit onderwijssysteem is verder de gelijkwaardigheid tussen docent en student. De docent heeft niet alle kennis en fungeert meer als coach. Organisaties uit de praktijk zijn eerder partner dan opdrachtgever en nemen ook een deel van het leerproces op zich. DBE is een open concept. Het gaat uit van: ‘we weten het niet, we gaan samen ontwerpen’.

Dit onderwijssysteem is instellingsbreed ingevoerd. Het is heel open ingezet, opleidingen hebben veel vrijheid om de blauwdruk aan te passen aan de eigen context. De interactie in de driehoek (onderwijs, onderzoek en praktijk) is bijvoorbeeld domeinspecifiek. Alle opleidingen zitten in een leerproces. Meer over het onderwijssysteem: Ons onderwijssysteem | NHL Stenden

Studenten, docenten en werkveld staan positief tegenover dit onderwijssysteem. Tijdens de implementatie wordt men echter ook bewust van verschillen tussen wat is beoogd, hoe het wordt geïnterpreteerd en gerealiseerd. Er zijn verschillende beelden van de blauwdruk, dat is een uiting van onvoldoende gedeeld en gedragen kader. Men zoekt naar een optimale afstemming. Verandering brengt onduidelijkheid met zich mee en daarom is er behoefte aan houvast. Er is ook behoefte aan inzicht in de effecten van de implementatie van DBE.

Doorontwikkeling DBE

Daarom is doorontwikkeling van het onderwijssysteem nodig. Hierdoor worden verschillen tussen beoogd en geïmplementeerd verkleind. Consequenties voor studenten, docenten en andere medewerkers van de hogeschool worden verhelderd. De onderwijsinnovatie kan duurzaam worden gemaakt. Er kan een systeemaanpak ingezet worden en DBE kan verder worden versterkt door inzichten uit bredere literatuur.

Figuur 2. Hoe kunnen we DBE doorontwikkelen? Overgenomen uit Design-Based Education: Towards the Next Step; inauguratie door M. van Diggelen, 2022 (https://www.nhlstenden.com/sites/default/files/2022-04/20220414_Presentatie_inauguratie_dr._Migchiel_van_Diggelen_14_april_2022.pdf).

Migchiel heeft een aantal elementen in kaart gebracht hoe DBE doorontwikkeld kan worden, zie figuur 2. In het middelpunt staat de visie. Daarbij gaat het om gedeelde beelden, om een referentiekader. Je moet je bewust zijn van wat anders is bij de ander. Het is van belang naar het hele systeem, naar alle elementen te kijken. Wat je bij het ene punt verandert, heeft ook invloed op het andere. Er moet dus sprake zijn van integrale of geïntegreerde onderwijsontwikkeling.

Het lectoraat heeft als doel met praktijkgericht onderzoek kennis en producten genereren om een bijdrage te leveren aan het theoretiseren, doorontwikkelen en borgen van DBE. Meer over het lectoraat: Lectoraat Design Based Education | NHL Stenden

Tot slot

Het was interessant om eens te duiken in een onderwijsconcept van een andere hogeschool, te horen wat goed werkt en waar nog geleerd kan worden, wat inzichten en vragen zijn van collega’s van andere hogescholen en deze met elkaar te bespreken.

Dat werd versterkt doordat we ook aan de slag gingen met een casus: het formuleren van een ontwikkelopdracht voor een team van docenten die het eigen onderwijs gaan doorontwikkelen op basis van DBE. Wat komt er bij kijken als je dit integraal wil aanvliegen?

De volgende bijeenkomst van het netwerk vindt plaats eind september 2022. Deze keer zal Dominique Sluijsmans te gast zijn. Ik kijk er naar uit en zal de opbrengsten hier weer delen. Mocht je vragen hebben, neem gerust contact met mij op!

marion.vandewijdeven@han.nl

Bronnenlijst

Diggelen, M. (2022). Design-Based Education: Towards the Next Step; inauguratie. Geraadpleegd op 1 juli 2022, van https://www.nhlstenden.com/sites/default/files/2022-04/20220414_Presentatie_inauguratie_dr._Migchiel_van_Diggelen_14_april_2022.pdf