De leraar als coach

Het onderwijs is altijd in beweging en sinds een aantal jaar gaat het volop over werken vanuit de behoefte en eigen leervragen van leerlingen. Nieuwe onderwijsconcepten zoals Agora, Kunskapsskolan en Gepersonaliseerd leren doen hun intrede op bestaande en nieuw opgerichte scholen. De fysieke ruimtes worden anders ingericht en ICT-middelen worden ingezet voor gepersonaliseerde leerroutes. Maar wat is de rol van de leraar als de leerling eigenaar is van zijn leerproces?   

Stud. sprak met Marinka Schipper, lerarenopleider economie en opleidingsdocent LeerLab voor Eigentijds leren en opleiden, en tweedejaars student leraar aardrijkskunde Damiën Klopman, die vorig schooljaar deelnam aan LeerLab. In dit gesprek bespraken wij de rol van de leraar in de toekomst, welk vaardigheden hij moet bezitten en hoe we toekomstige leraren moeten opleiden.   

De toekomstige leraar 

“De leraar van de toekomst heeft volgens mij een meer coachende en begeleidende rol,” zegt Damiën. “Ik denk dat het dan wel nodig is dat de klassen kleiner worden, want op die manier kun je meer aandacht geven aan iedere leerling. Helaas zal het door het lerarentekort nog wel even duren voordat dat mogelijk is.” Marinka vult aan en hoopt dat de leraar nog meer oog heeft voor de onderwijsondersteuningsbehoeften van leerlingen, meer ICT-bekwaam is, en deze ICT-vaardigheden kan inzetten in de les ter ondersteuning van het leren. Ze hoopt dan ook dat leraren naast het overbrengen van vakinhoud meer aandacht hebben voor de persoonsontwikkeling van leerlingen. En dat de docent dit dan kan begeleiden.   

Op zijn huidige stageplek, het Ulenhof College te Doetinchem, merkt Damiën dat de school ook voorzichtig experimenteert met eigentijdse onderwijsideeën. De leraar is weliswaar nog steeds de docent, maar binnen het vak Onderzoek & Ontwerp (red. profielkeuzevak voor beide N-profielen in de tweede fase van havo en vwo) ziet hij dat de docent een meer coachende en proces begeleidende rol op zich neemt. “Het is een wereld van verschil hoe die docenten normaliter voor de klas staan, in vergelijking met als ze het vak O&O geven. Voor de klas hebben de docenten de leiding en bepalen zij het tempo, maar binnen de O&O-uren geven ze alle ruimte aan de leerlingen en wordt er meer procesgerichte feedback gegeven.”   

Een toekomstbestendige leraar opleiden 

“Ik denk dat er veel meer aandacht mag komen voor het pedagogische vlak, en dan met name in de zesde rol van de leraar: de coachende rol”, zegt Marinka zonder te aarzelen. Niet alleen toekomstige leraren, maar ook lerarenopleiders mogen wat haar betreft meer pedagoog zijn: “Practise what you preach.” Deze overtuiging komt dan ook op verschillende manieren terug in de lerarenopleiding economie. In kleine groepjes worden studenten gecoacht door een docent en uiteindelijk gaan ze zelf leren coachen. “We doen het eerst voor, de studenten zijn dan de coach, en tijdens die gesprekken doen we soms een helicopterview: ‘Waarom stellen wij deze vraag aan jou en hoe zou je deze vraag in je eigen onderwijspraktijk kunnen inzetten?’” Marinka gelooft dat deze manier van coachingsvaardigheden aanleren meer mag terugkomen in andere opleidingen.  

Ook het aanbieden van meer flexibiliteit en maatwerk binnen de lerarenopleidingen verdient aandacht. “Binnen de opleiding economie hebben we bepaalde vakken in een leerpleinstructuur omgezet. Op deze manier ervaren de studenten hoe dat is en kunnen ze hun eigen ervaring meenemen als ze ooit op een leerplein komen te werken.” Daarmee wil Marinka niet zeggen dat leerpleinen dé toekomst zijn, sterker nog; ze denkt dat eigentijds onderwijs ook niet voor iedere leerling geschikt is. “Ik denk dat je eerst moet kijken naar de onderwijsondersteuningsbehoefte en dan pas moet beslissen wat de meest geschikte plek voor de leerling is.” 

Afbeelding via: ‘Freepik’