Elk jaar doen duizenden leerlingen eindexamen. Het is de mijlpaal voor een scholier. Je school verlaten met een diploma op zak, gala, eindexamenfeestjes. Die toets hoort er nou eenmaal bij en heeft ook zo zijn charmes: in een grote zaal, flesjes drinken en snoepjes op tafel, de gespannen sfeer. Elk jaar is er weer veel kritiek op deze schriftelijke eindtoets. Moeten we deze afschaffen? Moeten we hervormen? Dit jaar laaide de discussie weer helemaal op. Vanwege Covid-19 werd het examen dit jaar geschrapt. Hoe belangrijk is dat examen dan? Een discussie waarin ook Jaap van Dam, voorzitter van het college van bestuur van het Ichthus College te Veenendaal, zijn eigen visie heeft.

Goed
Van Dam vertelt dat hij twee redenen ziet waarom hij het centraal eindexamen niet zou willen afschaffen. Hij benadrukt de onpartijdigheid van de toets als belangrijkste reden. “Dat (het niet afschaffen van het examen, red.) zorgt ervoor dat de uiteindelijke uitslag voor een belangrijk deel wordt bepaald door een onafhankelijke gevalideerde toets die door alle scholen wordt afgenomen. ”Bovendien zorgt het centraal eindexamen ervoor dat ernaar wordt gestreefd onderwijs aan te bieden dat van goede kwaliteit is. “Het CE mag namelijk maar slechts met 0,5 verschillen van het SE (schoolexamen). Met een knipoog voegt hij nog een derde reden toe: “Door de uitslagen kunnen scholen ook met elkaar vergelijken.”

Hervorming
De directeur van de school voor vmbo, havo en vwo, kan zich echter wel vinden in de kritiek die er soms wordt geuit op het examen. “Je kunt je afvragen of het terecht is dat het eindcijfer voor een vak voor 50% bepaald wordt door het cijfer voor het CE.” Voor sommige vakken, zo vindt Van Dam, zou je veel meer kunnen differentiëren. Maar of dat de oplossing is, durft hij ook niet te zeggen. “Misschien is het nog wel beter het eindexamen meer op te bouwen vanuit de gehele stof die gekend moet worden. Voor de talen bestaat 50% van het eindcijfer uit leesvaardigheid bijvoorbeeld.” Voor de zwakke lezer, zo benadrukt Van Dam, vallen de cijfers dan vaak ook tegen aan het einde van de rit. Terwijl diezelfde leerling met spelling, grammatica en literatuurgeschiedenis wel een zeven of een acht had gehaald voor het CE.

Besmet diploma
Dit jaar is alles even anders. Het coronavirus gooide roet in het eten voor alle eindexamenkandidaten die dit jaar examen zouden doen. Van Dam vertelt dat er geen makkelijke oplossing is in zo’n moeilijke tijd. Desondanks beschouwt hij het afschaffen van het centraal schriftelijk examen wel als onjuist. Hij vindt het jammer dat deze keuze gemaakt is. “Veel schoolexamens worden nog schriftelijk op de scholen afgenomen met inachtneming van de maatregelen van het RIVM. Dat hadden we ook kunnen doen met de CE’s. Eventueel eind juni. Het afschaffen van de CE’s heeft tot gevolg dat het diploma 2020 toch een enigszins ‘besmet’ diploma is geworden.”