Seks. We praten er over, maar ook vaak niet. Soms lachen we er om, soms zijn er trauma’s. Sommige mensen hebben niets met seks, andere juist veel. In ieder geval zijn er veel vragen over seks en seksualiteit anno 2022. We stelden ze aan Colette van Bokhoven van de GGD Gelderland Zuid en lid van de Nederlandse Wetenschappelijke Vereniging voor Seksuologie (NVVS).

Portretfoto van Colette van Bokhoven

Klopt het dat jongeren steeds later seks hebben, hoe komt dat?
Dat klopt inderdaad. Het laatste onderzoek van ‘Seks onder je 25e’ laat dit ook zien. Helaas is dat onderzoek al weer 5 jaar oud. De nieuwe versie is in voorbereiding en wordt later dit jaar uitgezet. Dan hebben we actuelere data. Waardoor het komt, is lastiger te zeggen. Wat mee lijkt te spelen is de verhoging van de leeftijdsgrens bij het kopen van alcohol, maar ook de rol van social media. De prestatiedruk bij jongeren ligt verder erg hoog, waardoor mogelijk uitstelgedrag ontstaat om het goed te doen.”

Als we het toch over de eerste keer hebben. Gekeken naar seksualiteit, kan er nogal verschillend gedacht worden over wat maagd zijn is. Wat is volgens u de definitie van maagdelijkheid?
“Er zijn meerdere definities van maagdelijkheid, ook afhankelijk wat de culturele achtergrond is. Over het algemeen wordt aangehouden dat een maagd iemand is die nog geen geslachtsgemeenschap heeft gehad. Maar dit kan per persoon verschillen. Zo zijn er culturen waar vaginale penetratie wel wordt gezien als ontmaagding, maar anale seks bijvoorbeeld niet. En hoe wil je dit dan beoordelen bij bijvoorbeeld lesbische stellen? In mijn optiek is de term maagdelijkheid sowieso veel te veel gericht op penetratieseks.”

Die eerste keer is natuurlijk ook wel erg spannend. Als je op sociale media kijkt, de gesprekken in talkshows of zelfs bij ons op de gang hoort, lijkt er ook meer moeite te zijn met naaktheid. Zien jullie dat als seksuologen ook?
“Ja, dat zien wij ook. Ik zie vooral veel onzekerheid over het eigen lichaam. Het kan zijn dat social media, de eisen van de maatschappij en het streven naar perfectie een rol spelen. Ook zijn er signalen dat jongeren soms met onderbroek aan onder de douche staan na het sporten en topless zonnen is tegenwoordig al helemaal niet meer de norm.”

Er is tegenwoordig veel aandacht voor grensoverschrijdend gedrag en minder voor de plezierige kant van seks. Beide is natuurlijk nodig. Wat kunnen we als bijvoorbeeld docenten of hulpverleners doen om ook de leuke kant van seks te belichten?
“Insteken op positieve seksualiteit is in mijn beleving een hele belangrijke en noodzakelijke manier om grensoverschrijdend gedrag te verminderen. Enkele weken geleden spraken we met studenten in Nijmegen. Daar werd ook aangegeven dat juist het ontdekken wat je leuk vindt, nodig is om je grenzen goed te bepalen. Er is nu bijvoorbeeld ook veel te doen om ‘sexy consent’. Dat betekent dat we juist het vragen naar consent meer aantrekkelijk maken. Praten over seksuele beleving en plezier is zeker zo belangrijk als enkel over soa en anticonceptie. Via de gezondheidsbevorderaars van de GGD en de informatie van Rutgers zijn zeker meer adviezen te vinden over hoe dit in het onderwijs bespreekbaar te maken.”

Onze studenten noemden een orgasmekloof. Jonge vrouwen komen veel minder vaak klaar dan jonge mannen, blijkt uit een 1Vandaag opiniepanel orgasmeonderzoek. Hierin staat dat onder andere prestatiedruk hier een oorzaak van is. Maar ook weten wat je ‘wilt’ is een lastige stap. Hoe maken we seks voor onszelf plezieriger?
“Ik merk dat met name jonge vrouwen soms moeite hebben met masturbatie. Jezelf aanraken is een laagdrempelige manier om te ontdekken wat je fijn vindt en vaak ook een belangrijke stap in de seksuele ontwikkeling.”

“Vanaf de eerste keer zoenen tot geslachtsgemeenschap neemt ongeveer 2 jaar in beslag. Je hoeft niet meteen een 1e keer te weten wat je wilt. Het is nodig om ruimte en tijd te nemen om te ontdekken. Mijn opleider zij ooit: ‘Seks is een leven lang leren!’ En ook de Praktijk voor Seksuologische Therapie in Nijmegen heeft als thema: ‘Seks, een leven lang ontdekken’. Dat het de eerste keer niet perfect is, is niet erg, zolang je er maar lol aan beleeft. Ik heb het gevoel dat jongeren soms te veel met een roze bril kijken naar de eerste keer. Die moet ook meteen perfect zijn.”

“Daarnaast is communiceren tussen sekspartners een hele belangrijke, zeg wat je wel en niet fijn vindt. Er zijn ook veel vooroordelen over hoe het moet. Het zou helpen als er meer uitleg komt over de vrouwelijke anatomie en het belang van de clitoris, en als er minder nadruk op penetratieve seks komt.”

Welke taboes ziet u nog als het gaat over seks en seksualiteit? Hoe maken we die bespreekbaar?
“We zien nog wel taboes op masturberen, rolpatronen (mannen hebben altijd zin en vrouwen niet) en bepaalde seksuele voorkeuren (fetisj). Ook zien we nog veel taboes over bespreken ‘wat hoort’, zoals die nadruk op penetratieseks. De insteek van positieve seksualiteit kan helpen om dit te doorbreken.”

Heeft u een tip voor jongeren die hun seksualiteit aan het onderzoeken zijn?
“Proberen en experimenteren. Ontdek vooral wat jezelf leuk vindt. Binnen je eigen comfortzone uiteraard. Afhankelijk van wat bij je past: hetzij met jezelf, hetzij binnen een vaste relatie of met losse(re) contacten.”