Een eenzaam kindje, afgestaan door haar moeder, krijgt een tweede kans in een fijn gezin. De adoptieouders als redders. Dat is het beeld dat veel mensen hebben bij adoptie. Maar adoptie is geen sprookje, vertellen Bina de Boer en Will van Sebille. “Bij adoptie zijn er vooral verliezers”, vertelt Will.

“Stel dat een rijk echtpaar uit Dubai naar Nederland komt en vindt dat een kindje in de Schilderswijk, bij een ongehuwde moeder, geen toekomst heeft. Zij geven geld en nemen het kind mee naar Dubai. Dan zou iedereen hier op zijn achterste poten staan. Maar andersom vinden we het normaal?”, geeft Will van Sebille als voorbeeld. Samen met Bina de Boer en vele anderen willen ze het beeld van afstandsmoeders en geadopteerden veranderen.

Gezin als hoeksteen van de samenleving
Het was 1967 en de zeventienjarige Will van Sebille raakte zwanger. Haar zwangerschap werd vakkundig verborgen, ze verbleef bij haar tante in Zwitserland met ‘overspanningsklachten’. “Ik was minderjarig en ongetrouwd. Iedereen vertelde dat een kindje echt een vader en een moeder nodig had, dat dit het beste was voor het kind.” Medewerkers in het tehuis waar Will beviel, vertelden dat een alleenstaande moeder niet geschikt was een kind op te voeden. En bij minderjarigen werd het kind toch afgepakt. Will kan niets anders dan accepteren dat ze haar kind kwijt is. De maatschappelijk werkster uit het tehuis waar ze beviel zei: ‘Het was goed dat hij geadopteerd werd, zij konden hem liefde geven.’ “Dat was het enige wat ik hem kon geven! En zelfs dat namen ze mij af.”

Will van Sebille (Foto: Erik Bootsma)

Afstand onder druk
Het klinkt als een nachtmerrie, maar voor zeker 25.000 vrouwen in Nederland is het de werkelijkheid. Vanaf de jaren ’60 stonden veel alleenstaande (minderjarige) vrouwen hun kind af ter adoptie. Maar ook buitenlandse adopties kwamen gaandeweg steeds meer op. Zo kwam ook Bina de Boer vanuit India naar Nederland. “Als geadopteerden groeien we op met het idee dat onze moeder niet voor ons kon of wilde zorgen. Gaandeweg kwamen we erachter dat er veel redenen zijn waarom een moeder een kind afstaat, bijvoorbeeld door sociale druk, economische wanhoop of religie.” Will vult aan: “Of doordat het systeem erop gericht was om kinderen van ongehuwde meisjes en vrouwen beschikbaar te krijgen voor kinderloze echtparen.”

In Nederland bestaat het beeld dat het kind ‘gered’ moet worden. Dat hij of zij beter af is bij een gezin in een ‘beschaafd’ land, legt het tweetal uit. “Maar misschien was het kind beter af in zijn of haar eigen land, bij de eigen ouders. Ik zie op sociale media mensen die in hetzelfde tehuis als ik zijn opgegroeid en nu gewoon sociaal werker zijn”, vertelt Bina.

Als we het frame willen veranderen, dan moeten we het sprookje eraf halen en kijken naar wat er daadwerkelijk gebeurt

Gered slachtoffer en dader
Will en Bina strijden sinds jaar en dag tegen het beeld dat mensen hebben van adoptie. “Als we het frame willen veranderen, dan moeten we het sprookje eraf halen en kijken naar wat er daadwerkelijk gebeurt. Een moeder haar kind wordt afgenomen en een kind verliest zijn of haar moeder”, legt Bina uit. “Veel geadopteerden groeien op met het idee dat ze niet gewenst waren en gered zijn door de adoptieouders. Ze moeten dankbaar zijn.” Will vult aan: “En wij moeten dankbaar zijn dat een adoptieouder ons kind wil opvoeden. Afstandsmoeders worden vaak geframed als dader, maar ik heb in al die jaren nog niemand gesproken die het kind echt niet wilde. Net als bij een scheiding is diegene die de deur uitgaat, de schuldige. Ik was diegene die naar huis ging en mijn kind achterliet. Dat beeld houdt je tegen om je verhaal te delen.”

Het is goed als we in de maatschappij (h)erkennen dat rouw en verlies bij afstand en adoptie er mag zijn

Verdriet en rouw mogen er zijn
Maar zo simpel is het niet. Voor Will en Bina spelen rouw en verdriet altijd op de achtergrond mee. “Maar dat bestaat niet in afstand en adoptie”, legt Bina uit. Als voorbeeld vertelt ze over mensen in haar omgeving die hun (adoptie)ouder(s) verloren. “Dan is er een lichaam, dan mag je rouwen. Maar voor ons komt er nooit een moment om te rouwen over het verlies van onze ouders. Je krijgt geen verlof van je baas, als je het geestelijk zwaar hebt omdat je je identiteit, cultuur of ouders niet kent. Of omdat je wilt rouwen om je moeder of vader. Dan moet je eerst een rouwkaart inleveren en die heb je niet.”

Bina de Boer (Foto: Therese Rijken Fotografie)

Ook bij afstandsmoeders is dat lastig. “Het verlies van je kind is lange tijd, zeker in het begin, geheim, dus daar kun je niet openbaar om rouwen. Bovendien is hij of zij nog ergens, maar je weet niet hoe hij of zij eruit ziet, hoe het ermee gaat, hoe het kind zich ontwikkelt. Je kunt niet rouwen, maar bent wel van alles kwijt.”

“Het is goed als we in de maatschappij (h)erkennen dat rouw en verlies bij afstand en adoptie er mag zijn. En dat we leren hoe je daarmee leert leven”, vertelt Bina. Will is het daarmee eens: “Het gaat er vooral om dat we er als afstandsmoeders en geadopteerden echt mogen zijn. Met al ons verdriet en pijn.”

Professioneel Ondersteunen na Afstand en Adoptie
Will van Sebille en Bina de Boer zijn betrokken bij de totstandkoming van de nieuwe HAN-module/post-hbo cursus Professioneel Ondersteunen na Afstand en Adoptie. Lees hier het nieuwsbericht Afstandsmoeders en geadopteerden verdienen professionele hulpverlening. Deze cursus is bedoeld voor alle professionals die in hun werk te maken krijgen met (hulp)vragen van afstandsmoeders en/of (volwassen) geadopteerden. Dat kan zijn in zorg en welzijn, educatie, vaktherapie en/of gezondheidszorg. Lees meer over de cursus op de website.