Op televisie, in het nieuws, via de social media, het gaat veel over verlies in coronatijd. Niet alleen het verlies van dierbaren aan COVID-19, maar ook over het verlies van werk, van sociale contacten, van fysiek contact en vrijheid. Docent-onderzoeker Meike Heessels zag dat ook en schreef daarom op LinkedIn een artikel over deze verlieservaringen en hoe ritualiseren hierbij helpt.

Meike schrijft: “Deze crisis legt onze kwetsbaarheid als samenleving en als mens bloot. Je kunt het vergelijken met een rouwproces, een collectief rouwproces, zoals velen van ons dat nog niet eerder hebben meegemaakt in Nederland. Waar rouwen we om? Ik zie de mensen om me heen verdrietig zijn, omdat ze hun kleinkinderen missen. Boos, omdat ze gedwongen worden in een onmogelijke werksituatie te blijven presteren. Geraakt door het verdriet dat ze in hun werk als arts tegenkomen, of angstig, omdat alles anders en onzeker is geworden.”

Levensvragen
Als docent Ritueel Lab in de minor ‘Zingevingsgericht werken in sociaal werk, zorg en welzijn’ vroeg Meike zich af hoe we dit verlies beter kunnen begrijpen en welke rol ritualisering hierbij heeft. Meike: “Ritualiseren is het vormgeven aan levensvragen. Je maakt zelf kleine rituelen om betekenis te geven aan het leven. De coronacrisis roept allerlei levensvragen op, zoals ‘Wat doet mijn werk ertoe? Hoe is het leven zonder mijn dierbaren?’ Deze levensvragen komen op ons af te midden van een uitzonderlijke situatie; we zijn zoveel mogelijk thuis, terwijl ons hoofd overuren draait.”

Zaadjes planten voor verbinding
“Ik heb al verschillende collectieve, symbolische gebaren voorbij zien komen. Denk aan het klappen voor de zorg, huizenblokken die zich verenigen in zang en zo samen zijn zonder fysiek bij elkaar te zijn, kaarsjes plaatsen voor het raam voor alle mensen die zijn overleden aan COVID-19.”

Allemaal voorbeelden van waarde geven aan deze tijd. Meike is zelf ook op zoek gegaan naar rituelen die haar hielpen, deelt ze in het artikel. “Ik zocht naar andere manieren om mijn huis, mijn leven nu, fysiek te verbinden met anderen. Ik ben dankbaar voor de lente, de constante groene kracht van planten en heb zaadjes van mijn Madagascar Jewel kamerplant opgestuurd naar mijn moeder, tante en zussen, om zo symbolisch onze handen in de aarde te verbinden. Door letterlijk iets te planten, het te laten groeien tot iets nieuws dat onze huizen verbindt en er (hopelijk) ook na de crisis nog is.”

Studenten vertragen in de natuur
Ook studenten van de minor Zingevingsgericht werken in sociaal werk, zorg en welzijn kwamen met rituelen die helpen om te gaan met deze roerige tijden. Meike noemt er een paar: “Vertragen. Buiten je rust pakken en de stress laten varen, bijvoorbeeld door te wandelen. Een hele nuchtere student vertelde dat hij een boeket veldbloemen had geplukt en daar helemaal van genoot. Iets wat hij nooit achter zichzelf had gezocht. Een andere student ging wildkamperen en nam telkens hetzelfde bloemetjeskleed mee van thuis, om van de wereld haar huis te maken en bij de sterrenhemel tijd te nemen voor andere gesprekken.”

Wil je ook jouw verhaal over rituelen en verlies in coronatijd delen? Bekijk hier het hele artikel van Meike.