We willen u graag informeren over de veranderingen in het onderwijsprogramma voor studenten in de eindfase. Er zijn veel ontwikkelingen gaande die invloed hebben op o.a. het onderwijskundig en (vak)didactisch onderwijs op het ILS. We willen de thema’s uit het project ’Versterking Samenwerking Lerarenopleidingen en Scholen ‘(VSLS) zoals omgaan met verschillen, ouderbetrokkenheid en pesten een plek geven in ons curriculum, we staan voor de taak om twee afstudeerrichtingen vorm te geven en we hebben onszelf als doel gesteld om de integratie onderwijskunde/(vak)didactiek op te pakken. Dit studiejaar studeert een eerste lichting studenten af binnen de afstudeerrichting havo/vwo (algemeen vormend onderwijs) of vmbo/mbo (beroepsonderwijs). Het afgelopen jaar hebben we daarom gekeken naar de inrichting van jaar 4 waarbij een van de doelen is geweest dat we recht doen aan deze twee verschillende afstudeerrichtingen. Dit heeft geresulteerd in eerste veranderingen in het onderwijsprogramma in jaar 4.

Hoe is het nieuwe onderwijsprogramma tot stand gekomen?
Het nieuwe programma is mede tot stand gekomen na twee werksessies met lerarenopleiders (onderwijskundigen en vakdidactici jaar 4) in november 2015 en een werksessie met het werkveld (in november 2015). Vervolgens is een regiegroep aan de slag gegaan met de nadere uitwerking van de ideeën en hebben diverse ontwikkelgroepen, in samenwerking met partners uit het werkveld, diverse thema’s uitgewerkt.

Wat zijn de uitgangspunten voor het vernieuwde onderwijsprogramma?

In de gezamenlijke ontwikkelsessies hebben we een zevental uitgangspunten geformuleerd:

• Persoonlijke en professionele ontwikkeling
  Persoonlijke en professionele ontwikkeling van student tot leraar staat centraal en vormt de kapstok voor de activiteiten.
• Keuzevrijheid voor de student
  Het onderwijs biedt keuzemogelijkheden voor de student, waardoor de student de kans krijgt onderwijs te kiezen dat aansluit bij de eigen ontwikkelingsbehoefte om zich tot startbekwame leraar te ontwikkelen.
• Binding met de eigen opleiding
  We werken op momenten met heterogene, opleidingsoverstijgende groepen, maar vinden de binding met de eigen opleiding belangrijk. Dat betekent dat er naast algemene, bredere inspiratiecolleges altijd verwerking zal plaatsvinden in eigen opleidingsteams.
• Integratie vakdidactiek – onderwijskunde
  Thematisch werken en een intensieve samenwerking tussen onderwijskundigen en vakdidactici om zo krachtige leerarrangementen te ontwikkelen voor studenten.
• Inhoudelijke samenwerking met het werkveld
  Bij de ontwikkeling en mogelijk ook uitvoering van onderwijs werken we idealiter samen met experts uit het werkveld.
• Actualiteit
  Het onderwijs biedt ruimte om actualiteiten een plek te geven op de instituutsdagen.
• Herkenbare afstudeerrichtingen
  De afstudeerrichtingen zijn herkenbaar voor studenten en werkveld.

Hoe zien de instituutsdagen in de eindfase er nu uit?
In de eindfase is er een vaste dag waarop studenten naar het ILS komen, de zogenaamde ‘instituutsdag’. Op deze vrijdagen verzorgen de opleidingen het onderwijs. Op jaarbasis gaat het om zo’n 24 vrijdagen waarop naast het onderwijs ruimte is voor (individuele) begeleiding en intervisie. Waar we voorheen werkten met een meer gestandaardiseerd onderwijsprogramma, maken we nu onderscheid tussen drie typen instituutsdagen:

• 12 instituutsdagen gericht op onderzoek en vak(didactisch) onderwijs
• 6 instituutsdagen met een vast aanbod vanuit onderwijskunde en vakdidactiek
• 6 instituutsdagen waarin de student zelf kan kiezen uit de aangeboden thema’s, passend bij de gekozen afstudeerrichting

Elke keuzethemadag kan de student kiezen uit enkele thema’s die passen bij zijn/haar afstudeerrichting en ontwikkelbehoefte. De volgende keuzethema’s worden aangeboden:

Er wordt onderscheid gemaakt tussen thema’s die voor beide afstudeerrichtingen zijn en thema’s die horen bij een specifieke afstudeerrichting.

• Algemene thema’s, voor beide afstudeerrichtingen
  Binnen de algemene thema’s vindt inkleuring vanuit de afstudeerrichting plaats tijdens de workshops. Bijvoorbeeld een gemeenschappelijke opstart in de vorm van een inspiratiecollege waarna de studenten binnen elke afstudeerrichting uit verschillende workshops kunnen kiezen.
• Thema’s specifiek per afstudeerrichting

Binnen deze thema’s is het mogelijk om een geheel gemeenschappelijk programma te hebben, maar er kan ook voor gekozen worden om ook hier een aantal keuzeworkshops aan te bieden en verschillende subthema’s aan de orde te stellen.

Veel van de thema’s zijn niet alleen ontwikkeld samen met het werkveld, maar worden ook uitgevoerd met de partners uit het werkveld. Een mooi voorbeeld van curriculum waar we gezamenlijk zorg voor dragen!
Bij elk thema zullen er verwerkingssuggesties meegegeven worden. Deze suggesties helpen de student om met het thema aan de slag te gaan in zijn/haar stage en hoe hij/zij het geleerde kan toepassen of verwerken in de praktijk. De verwerkingssuggesties kunnen leiden tot een bewijsstuk dat opgenomen wordt in het portfolio.

Hoe is de opbouw van zo’n keuzethemadag?
Een keuzethemadag start met een opstart van drie kwartier in de eigen opleiding/het cluster. Vervolgens volgt de student het keuzethema en sluit hij in het middaggedeelte af in de eigen opleiding of het cluster in een leerwerkplaats waar ruimte is voor verwerking, begeleiding en intervisie. Tijdsindeling:

• 45 – 09.30 uur: opstart in de eigen opleidingsteams/clusterteams
• 30 – 12.45 uur: opleidingsoverstijgende keuzethema’s
• 30 – 16.00 uur: leerwerkplaats in eigen opleidingsteams/clusterteams

Wat gebeurt er in de middag tijdens de leerwerkplaats?
In het middaggedeelte van de keuzethemadagen gaan de opleiders van jaar 4 aan de slag met de studenten in de eigen opleidings- of clusterteams. Deze leerwerkplaatsen kunnen verschillend worden ingevuld. Doelstellingen van de middag voor de student:

• De student heeft concrete ideeën om met de ervaringen uit de ochtend aan de slag te gaan in de eigen onderwijspraktijk.
• De student vertaalt verwerkingssuggesties naar bewijslast voor het portfolio.
• De student leert van en met andere studenten.

Activiteiten die kunnen plaatsvinden zijn bijvoorbeeld begeleiding rondom de keuzethema’s met verwerkingssuggesties en ervaringen, uitwisseling tussen studenten, intervisie, werken aan verwerkingssuggesties, etc.

Wat verandert er voor mij als werkplekbegeleider/schoolopleider?

In de systematiek van werken met leerwerktaken hebben werkplekbegeleider en/of schoolopleider een belangrijke rol. Voor het maken van keuzes voor verdiepingsthema’s en de verwerking daarvan is deze rol vergelijkbaar. Studenten kiezen thema’s die aansluiten bij de afstudeerrichting, maar natuurlijk ook bij de eigen ontwikkelbehoefte. De dialoog over die ontwikkeling wordt onder andere op de school gevoerd. De verwerkingssuggesties die studenten meekrijgen zijn bedoeld om de vertaling te kunnen maken van de thema’s naar de eigen lespraktijk. Feedback op de (tussen)resultaten is dan meer dan gewenst.

Wat zijn vervolgstappen voor de toekomst?

In de komende maanden werken we met lerarenopleiders, studenten en partners uit het werkveld aan een toekomstplan waarin we willen verhelderen hoe we het onderwijs in jaar 4 verder ontwikkelen de komende jaren. Hoe kunnen we in de toekomst nog beter tegenmoet komen aan de geformuleerde uitgangspunten? Vindt u het leuk om hierover mee te denken? U bent van harte uitgenodigd? U kunt dit kenbaar maken door te mailen naar gerald.steverink@han.nl.

Hoe is de planning van de keuzethemadagen?