Grensontkennend samenwerken, dat is waar Hans Vedder, directeur-bestuurder Goed Wonen Gemert, voor gaat. “Door niet in hokjes, taken of organisaties te denken, kunnen we pas echt iets veranderen voor bewoners. Als we het woon- en leefklimaat van bewoners echt willen verbeteren, dan moeten we grensontkennend samenwerken.”

“Ik vind dat we niet moeten denken in grensoverstijgend samenwerken, want dan zeg je dat er grenzen zijn. Dat we in kolommen werken, er muren zijn, terwijl ik vind dat we de cliënt of bewoner centraal moeten zetten. Een goed leven voor de cliënt als gemeenschappelijk doel hebben. Daarom spreek ik over grensontkennend samenwerken,” vindt Hans Vedder. Als directeur-bestuurder bij woningcorporatie Goed Wonen Gemert wil hij actief het woon- en leefklimaat verbeteren.

Grensontkennend werken: naar één contactpersoon
Vedder geeft een voorbeeld hoe grensontkennend samenwerken werkt. “Er is bijvoorbeeld een bewoner met schulden en een verslaving. Hij is werkloos en heeft moeite met contacten leggen. “Er komen meerdere mensen bij hem op de stoep om met hem te praten en om een traject op te starten. Iemand voor de huurachterstand, iemand van de schuldhulpverlening, hij moet in gesprek met het UWV en de psychiater, een hele groep mensen. Voor de betreffende bewoner helpt dit niet, want hij heeft met zoveel mensen te maken en hij moet keer op keer hetzelfde verhaal vertellen. Waarom zou de persoon die als eerste bij hem achter de deur komt, niet het hele traject, het hele aspect voor zijn of haar rekening kunnen nemen? Als tussenpersoon fungeren tussen de instanties vanuit één aanpak?”

Deze manier van samenwerken vraagt een andere manier van samenwerken. Elke organisatie heeft zijn eigen specialisatie, kennis en financiële stromen. Hoe kom je tot één weg? Daar moet eerst naar gekeken worden. “En professionals moeten generalistisch werken in plaats van blijven hangen in hun specialisme, in hun eigen kolom,” gaat Vedder verder. “Soms zitten professionals vast in protocollen. Dan zeggen ze: ‘daar ben ik niet van. Ik kan dat niet doen, dat hoort niet bij mijn taak.’ Ik zou graag willen dat we met z’n allen kijken naar wat een bewoner, cliënt of patiënt nodig heeft en dat we met zijn allen voor dit gemeenschappelijke doel gaan. Dan helpen we de bewoner pas echt.”

Studentenhuisvesting voor senioren
Goed Wonen Gemert zet bewoners in haar manier van werken centraal en betrekt hen in het beginstadium bij een project. Een voorbeeld hiervan is Samen’Thuis. “De vraag vooraf: hoe helpen we alleenstaanden van 65 jaar en ouder hun sociale netwerk uitbreiden, om eenzaamheid te voorkomen?” zegt Vedder. Zo kwamen we tot Samen’Thuis, een gebouw met 9 appartementen en 1 gemeenschappelijke ruimte. De wooneenheden bieden de mogelijkheid om geheel zelfstandig te wonen, maar ook een ruimte om elkaar te ontmoeten. Eén van de wooneenheden heeft Goed Wonen Gemert, samen met de bewoners, ingericht als ontmoetingsruimte. Hier kunnen mensen samen eten, een spelletje spelen of koffiedrinken. “Kortom, we brengen het thuisgevoel naar het huis. Vrijwilligers en buren komen regelmatig langs en sommige bewoners krijgen de thuiszorg over de vloer. Het enige verschil met een ander appartement is dat je juist hier direct contact met andere bewoners hebt. Het is op kamers wonen voor senioren, ofwel gekscherend: ‘studentenhuisvesting voor bejaarden’” vertelt Vedder.

Autistische jongeren wonen zelfstandig
Een ander voorbeeld is een nieuwbouwcomplex met zelfstandige woningen en een ontmoetingsruimte. In het complex worden vijftien woningen verhuurd aan jongeren met een autistische stoornis. “Deze jongeren willen graag op zichzelf wonen, maar hebben extra begeleiding nodig. Nu hebben we geregeld dat ze zelf een woning kunnen huren. Ze gaan een huurcontract met ons aan, maar Stichting Casa (een initiatief van hun ouders) zorgt dat de jongvolwassenen met een autistische beperking zelfstandig kunnen wonen. Dus echt gedacht vanuit de wens en kracht van de jongeren.”

Krachtgericht werken: wat kan iemand wél
Dat is meteen een ander woord dat Hans Vedder graag gebruikt: krachtgericht. “Het scheelt maar een paar letters met klantgericht werken, maar het is een wereld van verschil. We moeten meer kijken naar de kracht van een mens, naar zijn mogelijkheden en naar wat hij wil en kan. Als we vanuit die gedachten werken, dan komen er andere oplossingen.”

“Een paar jaar geleden was er een grote toeloop aan asielzoekers. Een droom die ik toen had, was om samen met de nieuwkomers woningen te bouwen. Daarvoor moet je de kracht van de mensen zien: waar zijn ze goed in? Misschien zitten er zelfs wel bouwvakkers bij of architecten. Het allerbelangrijkste bij integratie van nieuwkomers is om ze aan het werk te krijgen. Met een baan worden nieuwkomers zelfstandig en nemen ze actief deel aan de samenleving. En dan bouwen ze ook nog een eigen woning, vanuit hun wensen en behoeften. Hoe fantastisch zou dat zijn? Helaas is het toen bij een droom gebleven, maar het kenmerkt wel onze manier van denken.”

Grensontkennend werken aan gemeenschappelijk doel: duurzaamheid
Goed Wonen Gemert werkt niet alleen samen binnen het sociale domein, maar ook binnen het fysieke domein als het gaat om duurzaamheid en milieu. “Juist bij zulke grote thema’s, is het belangrijk om geen grenzen te zien. We investeren veel in Nul-Op-de-Meter woningen (NOM),” legt Vedder uit. Een NOM-woning is zo goed geïsoleerd dat deze nog maar weinig energie nodig heeft voor verwarming. Ook wekt de woning energie op door zonnepanelen. Deze opwekking is voldoende voor het energieverbruik van de woning. “Met normaal gebruik van de woning, blijft de energierekening op nul. Dit is natuurlijk geweldig voor het milieu, maar ook een financieel voordeel voor de bewoner. We betrekken de bewoners hier ook intensief bij, zodat ze weten welke veranderingen we van hen vragen, denk aan het ventileren van de woning of hoe je omgaat met de verwarming. Maar we luisteren ook naar hun wensen, wat willen zij met energie en hoe willen zij wonen? We zijn direct aanspreekbaar.”

Als je vanuit een gemeenschappelijk doel werkt, namelijk een fijn leven voor de bewoner of cliënt, wat vraagt dit dan van een professional? Vedder: “Dat begint eerst bij de bestuurders, om voldoende mandaat en kansen te bieden om de professionals in dienst te zetten van de bewoner. Soms hoor je belemmeringen om grensontkennend te werken, de AVG bijvoorbeeld. Maar ik denk dat als je de bewoner of cliënt centraal zet, dat je dan juist de privacy respecteert. Om grensontkennend te werken, moeten mensen generalistisch werken en samenwerken buiten hun eigen organisatie heen. Dit kan lastig zijn, want zo zijn ze niet altijd opgeleid. Hier ligt dus een kans voor het onderwijs. Zorg ervoor dat professionals breed inzetbaar zijn, dat ze leren om te kijken vanuit de kracht van de bewoner of cliënt. Het vraagt om een paradigmashift.”

Verandering nodig: niet financiën, maar bewoner centraal
“Om grensontkennend samen te werken, is er verandering nodig op het gebied van discipline, financiën, governance, maar ook in de organisaties. We moeten elkaar minder als concurrenten zien en een gelijkwaardig gesprek op alle niveaus voeren. Managers moeten niet de focus hebben op financiën en  professionals niet op protocollen. Ze moeten kijken naar wat wel kan (en moet). Er moet ruimte komen om buiten die gebaande paden te treden. De enige grenzen die we nog moeten hebben, zijn de grenzen die bewoners en cliënten zelf bepalen.”

Naar aanleiding van het boek ‘Grensoverstijgend samenwerken, leren en opleiden in het sociaal en gezondheidsdomein’, neemt Hans Vedder, directeur-bestuurder Goed Wonen Gemert, ons mee in de wereld van grensoverstijgend samenwerken als wooncorporatie.