Doel

In het maatschappelijk debat en in wetenschappelijk onderzoek naar cliëntparticipatie is tot nu toe weinig aandacht voor deze impact van cliëntparticipatie op de rol en beroepsopvatting van professionals. Er wordt vaak wel genoemd dat cliëntparticipatie nieuwe eisen aan professionals stelt, maar dit betreft dan meestal meer instrumentele eisen, bijvoorbeeld het feit dat professionals beter moeten communiceren met cliënten en hen beter moeten informeren. Aandacht voor de fundamentelere impact op beroepsopvattingen is er nog weinig, en er is ook nog weinig empirisch onderzoek gedaan naar dit thema.

Resultaat

De verkregen inzichten uit het onderzoek zullen voor professionals zelf, en voor de GGz-organisaties waarin zij werken, handvatten opleveren om het cliëntperspectief in de zorg op een voor alle betrokkenen aanvaardbare en passende manier vorm te geven en een daarop gerichte professionaliteit (verder) te ontwikkelen. De resultaten zullen vooral voor de GGz relevant zijn, maar omdat het thema in alle zorgsectoren actueel is zal het onderzoek ook in bredere zin kunnen bijdragen aan de verdere ontwikkeling van cliëntparticipatie.

De onderzoeksresultaten kunnen daarnaast bijdragen aan vernieuwingen in de curricula van beroepsopleidingen en nascholing van zorgprofessionals in de GGz en aanverwante sectoren, zoals de medische specialisatie Psychiatrie, bachelor- en masteropleidingen (Toegepaste) Psychologie, Sociaal-Pedagogische Hulpverlening en masteropleidingen Social Work en Verpleegkunde. WO- en HBO-opleidingen voor de zorg en hulpverlening staan voor de uitdaging om de toekomstige beroepsbeoefenaren voor te bereiden op de actuele beroepspraktijk, waarin maatschappelijke ontwikkelingen zoals een grotere cliëntparticipatie door professionals mede vormgegeven moeten worden.

Het onderzoek is een praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek, en draagt tevens bij aan de verdere ontwikkeling van een academisch theoretisch kader over ‘patient centered professionalism’, en aan de verbinding tussen de academische kennisgebieden over professionaliteit (m.n. professionaliteit in de publieke sector) en cliëntparticipatie.

Opzet

Het onderzoek is gericht op vier beroepsgroepen in de GGz: psychiaters, psychologen, GGz-verpleegkundigen en sociaal-psychiatrische hulpverleners (SPH-ers). Deze vier beroepsgroepen verschillen in hun professionele kaders en normen en in hun beroepsopvattingen. Die verschillen worden bepaald door hun opleiding(sniveau), de inhoudelijke gerichtheid van het beroep (bijvoorbeeld medisch of agogisch), en de specifieke context waarin de betreffende professional werkt, bijvoorbeeld ambulant of klinisch, behandelend of begeleidend. De verwachting is dat deze beroepsgroepen vanuit hun diversiteit aan beroepsopvattingen verschillend zullen omgaan met een grotere inbreng en zeggenschap van cliënten.

Vanuit wetenschappelijk-theoretische kennis over professionaliteit en beroepsopvatting wordt het onderzoek aan de hand van de volgende opzet uitgevoerd:

1. Beschrijving van de mate van professionalisering  en diversiteit in professionele achtergrond van de vier beroepsgroepen;
2. Analyse van de formele professionele kaders, aan de hand van documenten als beroepsprofielen, gedragscodes, richtlijnen en protocollen;
3. Semi-gestructureerde interviews met professionals uit de vier beroepsgroepen, waarbij specifiek wordt ingegaan op twee concrete verschijningsvormen van cliëntparticipatie (inzetten van ervaringsdeskundigheid, en gezamenlijke besluitvorming over behandeling en/of begeleiding);
4. Observaties van interacties tussen professionals en cliënten.

 

Partners

USBO (Universiteit Utrecht)

Duur

2016 – 2020

Lectoraat

Goed bestuur en innovatiedynamiek in maatschappelijke organisaties

Promovendus en promotoren

• Promovendus: Aukje Leemeijer
• Promotor: Mirko Noordegraaf
• Copromotoren: Margo Trappenburg, Frans de Vijlder