Het dilemma is niet nieuw, maar ik kom het wel steeds meer tegen. Ik ben vaak in gesprek met bevlogen professionals in het sociaal domein die hun werk willen evalueren. Deels omdat ze het zelf belangrijk vinden om te laten zien wat ze doen en wat het doet in levens van mensen, deels omdat ze vragen krijgen van de gemeente om hun werk te evalueren en de opbrengsten in kaart te brengen.

De manier waarop wij evalueren is sterk vanuit de leefwereld: met een groep betrokkenen brengen we het verhaal van een interventie in kaart. Dit maakt duidelijk hoeveel er aan de hand is aan levens, wat verschillende professionals, maar ook anderen, in die levens hebben gedaan en wat de betekenis daarvan is geweest. Zo komt naar boven wat heeft gewerkt, maar ook wat moeizaam is gelopen en wat (nog) niet is gelukt. Ook brengen we de kosten in kaart.

Steeds vaker horen we echter een hardere vraag naar bewezen effecten en gerealiseerde kostenbesparingen. Vanuit beleid en politiek moeten keuzes gemaakt worden, tussen verschillende beleidsdomeinen, tussen verschillende aanbieders en tussen verschillende aanpakken. De begrotingen zijn eindig en overschrijdingen, zoals nu bij de jeugdzorg, moeten in de hand gehouden worden. Voor die vreselijk moeilijke keuzes zou het heel fijn zijn als je heldere cijfers hebt over kosten en besparingen van verschillende interventies. Dan is wel duidelijk of je wel of niet moet financieren.

Helaas is het betrouwbaar inschatten van gerealiseerde besparingen van preventieve interventies niet altijd mogelijk en nooit gemakkelijk. De betekenis van een ontmoetingsactiviteit voor mensen die anders nooit de deur uit komen staat buiten kijf als je het verhaal van de betrokkenen hoort of leest. Maar of de betrokken individuen daardoor minder vaak naar de huisarts gaan en of een oudere daardoor niet valt en anders wel zou zijn gevallen?