In Nijmegen wonen en werken we vlakbij een grens, namelijk de Duits-Nederlandse grens. Als je in de auto stapt of op de fiets gaat, en je let even niet op dan ben je zo die grens over. Soms merk je ineens op dat de verkeersborden geel zijn in plaats van blauw of dat de huizen er toch een beetje ‘anders’ uitzien. Het wordt steeds duidelijker dat je in een ander land bent en dan heb je nog niet eens met mensen gesproken.

Vanaf 2016 werk ik, Korrie Melis, aan verschillende projecten in de Euregio Rijn Waal Home (euregio.org). De Euregio Rijn Waal is één van de negen euregio’s die Nederland kent. Nederland heeft 580 km grens met Duitsland en 460 km grens met België en euregio’s zijn gebieden over die grenzen heen. Zo zijn er Duits-Nederlandse euregio’s, Belgisch-Nederlandse en zelfs een Duits-Belgisch-Nederlandse euregio. In 1958 is de eerste euregio, EUREGIO Gronau, opgericht met als doel om grensoverschrijdende samenwerking te stimuleren. Inmiddels is het een Europees programma en zijn er euregio’s in heel Europa en is er vanuit de Europese Unie ondersteuning in de vorm van INTERREG. Interreg – The portal to all Interreg programmes, financed by the EU

Grensoverschrijdende samenwerking is nog steeds hét belangrijke thema van al deze euregios, ook in de Euregio Rijn Waal. Want ook al is Duitsland dichtbij er is wel degelijk een grens, waarschijnlijk zelf meerdere grenzen: politiek, fysiek, taal, cultureel etc. Deze grenzen zijn soms zichtbaar, maar vaak ook niet. Met de coronacrisis was de Duits-Nederlandse grens bijvoorbeeld weer erg duidelijk aanwezig. Voor mensen zijn grenzen vaak een afbakening: ‘hier hoor ik bij’. En aan de andere kant van de grens is de ander. Vanuit de geografie wordt dit aangeduid met (b)ordering. Zoek maar eens op, erg interessant.

De grens biedt juist ook kansen, kansen om aan de ‘andere’ kant te kijken. Om een voorbeeld te geven. In het INTERREG VA Volunteers 2.0 project werken we vanuit de HAN samen met de Hochschule Rhein Waal en tien partnergemeenten aan de samenwerking tussen bewonersinitiatieven en gemeenten om de lokale leefbaarheid goed te houden.  Zie: https://blog3.han.nl/volunteers/

Als onderzoeker met een geografische achtergrond vind ik het heel interessant om te zien hoe veel overeenkomsten er zijn tussen de Duitse en Nederlandse vraagstukken. Alle Duitse en Nederlandse gemeenten zijn op zoek naar een vorm om goed in contact te komen en te blijven met hun bewonersinitiatieven. Natuurlijk, er zijn ook verschillen, want de aanpak is soms heel anders en ook het politieke systeem is wellicht niet te vergelijken.

Maar en dat is denk ik de kern van grensoverschrijdend werken (en dat kan elke grens zijn) het gaat er juist om dat we over de grenzen heengaan en samen leren. Samen kunnen we aan de grote vraagstukken werken. Om het weer klein te maken, hoe mooi is dat de Nederlandse rol van ‘dorpsondersteuner’ door Duitse partners als zeer interessant wordt gezien. Het elkaar inspireren en samen ontdekken over ‘grenzen’ heen dat is de kern. Eigenlijk overal waar grenzen zijn, (en waar zijn ze niet, want tussen bewonersinitiatieven en gemeente zijn ook grenzen) kan door samenwerking de grens beslecht worden.

Korrie Melis, senior onderzoeker Academie Mens en Maatschappij

De afbeelding is een grenspaal bij het dorp Beek. Dit dorp heeft een hele interessante geschiedenis met de Duitse-Nederlandse grens. zie: Beek-Ubbergen – Musschenberg – Spannende Geschiedenis