Met deze titel val ik maar met de deur in huis. Sinds september 2012 studeer ik aan de deeltijdopleiding van de HAN. Ik hoop eind 2014 bevoegd leraar Engels te zijn. Jullie, toekomstige) collega’s, wil ik de komende tijd deelgenoot maken van de ontdekkingsreis die ik sinds 2012 maak. Misschien word je geraakt, misschien herken je wat ik meemaak en leer, of misschien juist helemaal niet. Hieronder wil ik jullie in ieder geval een bijzonder ‘leermoment’ van mijzelf cadeau doen.

May I have your attention, please?
Sinds september 2013 werk ik als leraar Engels op een middelbare school net onder Utrecht. Ik geef les aan tweede klassen vmbo-t en eerste klassen vwo. Voor mij is het heel erg zoeken naar een manier om de leerlingen bij het begin van de les te ‘pakken’ zonder ze te overschreeuwen. Als 46-jarige zij-instromer zonder kinderen en een niet vanzelfsprekende aansluiting met vmbo-ers is het een zeer ‘leerzame’ ontdekkingsreis. In het begin heb ik subtiele humor ingezet en geprobeerd met een beschaafd “Ladies and gentlemen, may I have your attention, please”, de aandacht te vangen. Dat heeft een tijd gewerkt bij de vwo-klassen; bij de vmbo-t-klassen nauwelijks. Ik ben een zoektocht begonnen: mijn stem verheffen, een boek keihard op de tafel laten vallen, stilte laten vallen. Ook heb ik mezelf groter proberen te maken, en benoemd dat ik baalde als een stekker. Niets leek te helpen, en het resulteerde in frustraties en grrrrrr-momenten. Langzamerhand kwam ik in een vicieuze cirkel terecht. Die moest doorbroken worden, maar hoe? Meerdere hulpvaardige collega’s in de personeelskamer gaven net zovele tegenstrijdige adviezen … Herkenbaar?

ZEN for iPad
Op een gegeven ogenblik dacht ik aan een collega die in examenklassen van het vmbo de leerlin­gen d.m.v. een Tibetaanse klankschaal liet oefenen in stilte en concentratie. Zou ik hiermee eens oefenen, mijn toevlucht nemen tot deze onorthodoxe methode? “Nee, dat zal vast niet werken”, was mijn aanname. Mijn ‘drukke, wilde’ tweedeklassers vmbo-t zien me al aankomen, … dacht ik. Wat had ik echter te verliezen, de wanhoop nabij. Ik heb het in mijn zogenaamde ‘vechtklas’ uitgepro­beerd. Op mijn iPad had ik een speciale klankschaal-app. Met gevoel voor drama, een zachte, gedragen stem, en grote, sprekende ogen maakte ik ze klaar voor een experiment. “Ik geloof in jullie, en weet zeker dat jullie twee minuten geconcentreerd kunnen luisteren”, waren mijn woorden, mezelf inwendig serieus afvragend hoe dit in hemelsnaam zou gaan uitpakken.

Ik liet de klankschaal-app horen. Ze waren verbijsterd, keken raar op, begonnen te giechelen. Ik maakte met mijn arm grootse gebaren, bijna op tai chi-wijze en wees met mijn vinger naar mijn lippen. Ze moesten stil zijn. Bij de tweede en derde poging kreeg ik ze zover dat ze stil luisterden. Verbijsterd was ik en ik genoot stilletjes van het moment. Op dat moment werden ze voor mij weer leuke, spontane kinderen i.p.v. drukke leerlingen die erop uit zijn mijn les te ‘verstieren’. Ik heb ze overladen met complimenten en verteld dat ze geslaagd waren voor een oefening in concen­tratie, iets wat ze ook kunnen gebruiken voor proefwerken. De week erna heb ik de klankschaal-app weer gebruikt, met het beoogde effect. Experiment geslaagd, … dacht ik.

Na vier lessen gaven bepaalde vmbo’ers via hun mentor aan dat men er niet tegen kon, het maar raar vond, en er giechelig werd. Ik heb toen besloten het niet meer bij de vmbo’ers te doen. Het was een middel, geen doel. Mijn atheneum-leerlingen begonnen er na drie weken heel flauw op te reageren. Tot mijn stomme verbazing vragen mijn drukke brugklasgymnasiasten er wel om, uit zichzelf. Het geeft hen rust, zo geven ze aan. Lang leve de diversiteit.

Wat een mooi, bijzonder vak is het leraarschap toch … Durf te experimenteren.

Hartelijke groet,

Bahtiyar Koçan