Tom Schoemaker is docent aan Pabo Arnhem

Volgens Aristoteles (de Griekse filosoof van meer dan 2500 jaar geleden) bestaat elk verhaal uit vijf hoofdmomenten: openingsbeeld, motorisch moment, climax, afloop en slotbeeld. In het openingsbeeld introduceert de verteller vier zaken: de tijd (er was eens), de plaats (in een land hier ver vandaan), de personen (een prinses) en het probleem (zij was 18 jaar). In de climax gebeurt iets rondom het probleem. In het slotbeeld is het probleem gekanteld.

Het handige van deze theorie is dat je niet hele verhalen hoeft te onthouden. Je kunt het verhaal gewoon omzetten in vijf beelden. Het lastige van deze theorie is dat Aristoteles er niet bij heeft verteld welk deel van het verhaal nou eigenlijk bij welk hoofdmoment hoort. Laten we Roodkapje eens als voorbeeld nemen. Wat is nou eigenlijk de climax in het sprookje van Roodkapje?

Afgelopen woensdag gaf ik een workshop op een ouderavond voor eerstejaars studenten Pabo Arnhem en daar stelde ik deze vraag ook. Druk werd er gediscussieerd over of de climax nou het moment is dat de jager de buik van de wolf open snijdt en Roodkapje en oma redt of dat dit het moment is dat Roodkapje vraagt; “maar oma, wat heb je grote oren…” Een enkeling probeert nog het moment dat Roodkapje op de deur klopt of zelfs het moment dat Roodkapje van het pad af dwaalt om bloemen te plukken. Maar wie heeft nou gelijk?

Het leuke is dat iedereen gelijk heeft. Maar dat iedereen, door een climax te kiezen, eigenlijk ook meteen een keuze maakt om een heel ander verhaal te vertellen. Want waar gaat dit sprookje eigenlijk over?

Mensen die kiezen voor het moment dat Roodkapje van het pad af gaat als climax, vertellen eigenlijk een verhaal over gehoorzaamheid. Mamma had gezegd dat Roodkapje niet van het pad af mocht en zij doet het toch. Alles wat daarna komt is het gevolg van haar ongehoorzaamheid.

De mensen die kiezen voor het moment dat Roodkapje aanklopt, kiezen misschien wel voor een verhaal over nieuwsgierigheid. Wat zou er achter die deur zitten? En wil je daar wel achter komen? Bij een keuze voor “oma, wat heb je grote…”, vertel je misschien wel een verhaal over vertrouwen en wantrouwen. Een oma is altijd te vertrouwen, maar wat blijft er over als zelfs zij niet te vertrouwen blijkt?

En dan die laatste. De jager snijdt de wolf open en Roodkapje komt er weer levend uit, samen met oma. Ik had dit verhaal vandaag in een kerk kunnen vertellen, want nu is het verhaal van Roodkapje opeens een Paasverhaal. Een verhaal over opstanding uit de dood. Over dat er altijd hoop of perspectief is. Een studente begon woensdagavond meteen driftig te schrijven. “Mooi, dan weet ik al wat voor les ik woensdag kan gaan geven!”

Lees ook de eerdere blogs van Tom over ‘Roodkapje’:

– Kun jij de pabo aan? (blog 1)
– Alleen de jager kan ons redden (blog 2)
– Little Red Riding Hood is going to America! (blog 3)
– Roodkapje, zo’n stuk verdriet (blog 4)
– Maar wie is roodkapje eigenlijk? (blog 5)
– ADHD Roodkapje (blog 6)

website Pabo Arnhem