Tom Schoemaker is docent aan Pabo Arnhem

Nou schrijf ik wel al die blogs over Roodkapje, maar… bestaat Roodkapje eigenlijk wel? Rare vraag eigenlijk, maar ik stel hem omdat komend weekend Sinterklaas weer in het land komt en op de basisschool dan twee vragen rondvliegen: “Wat zal ik krijgen?” en “Bestaat hij eigenlijk wel?”. En tja, als Sinterklaas wel of niet bestaat, waarom Roodkapje dan niet?

Op de vraag of Sinterklaas bestaat, is er gelukkig een duidelijk antwoord. Dat antwoord is te vinden als je hier klikt. Sowieso trouwens een leuke website om eens te bezoeken als je ideeën wilt hebben voor het basisonderwijs.
In dit artikel wordt verwezen naar de Franse filosoof Ricoeur. Die legt uit dat kinderen zich ontwikkelen in vier fasen: 1e naïviteit, 1e kritische fase, 2e kritische fase en de 2e naïviteit.

In de 1e naïviteit kent het kind geen onderscheid tussen de werkelijkheid en het verhaal. Voor zo’n kind is Sinterklaas gewoon waar, zelfs wanneer je je ter plekke omkleedt. In het bos wonen wolven en Roodkapje kan gewoon uit de buik bevrijd worden.

Zo rond groep 3 of 4 komen kinderen in de 1e kritische fase. Zij leren onderscheid te maken tussen verhaal en feit, en zullen altijd voor de feiten kiezen. Dat is de leeftijd dat ze Sinterklaas zijn baard af willen rukken en alle kinderen in de klas willen overtuigen dat Sinterklaas niet bestaat. Een vervelende fase, al zeg ik het zelf.

Gelukkig schuiven veel kinderen al snel door naar de 2e kritische fase. Hierin weten ze zelf nog steeds dat Sinterklaas niet bestaat, maar ze zien ook dat het voor sommige kinderen belangrijk is dat hij wel bestaat. Zij spelen het spel dan mee.

En als het mee zit, dan schuiven ze daarna door naar de 2e naïviteit. Dat is de leeftijd waarin iedereen natuurlijk weet dat er een onderscheid is tussen het verhaal en de feiten, maar dat verhalen een eigen werkelijkheid hebben die essentieel is om je in het leven overeind te houden.

Grote boze wolf?
Dus… er is geen twijfel mogelijk dat Roodkapje bestaat, dat Sinterklaas bestaat en zelfs, bewaar me, dat de Teenage Mutant Ninja Turtles bestaan. Het is zelfs waar dat we een nieuw kabinet hebben die de OV jaarkaart af wil schaffen, die de studiebeurs om wil zetten in een lening en ook wil bezuinigen op het passend onderwijs. Maar is dat laatste, het nieuwe kabinet, nou feit of sprookje? Is het een grote boze wolf die steeds meer honger heeft of is het een intelligent, zakelijk kabinet dat probeert de lasten zo eerlijk mogelijk te verdelen? We moeten ze maar vertrouwen, zeggen ze, maar moeten we ze ook geloven? Ik denk van wel, maar niet naïef. Laten wij in ieder geval blijven onderzoeken wat het onderscheid in hun retoriek is tussen feit en verhaal.