Op welke manier kunnen gemeenten inwoners meer betrekken bij zaken die spelen in hun directe leefomgeving? Welke communicatiestijl en welke communicatiemiddelen zijn daarvoor het meest geschikt? Dit zijn vragen waar gemeenten sinds jaar en dag mee worstelen. De geijkte inspraakavonden worden doorgaans vooral bezocht door de usual suspects: mannelijke 65-plussers. Hoe waardevol hun betrokkenheid ook is, gemeenten zouden graag een bredere groep inwoners aan tafel zien.

Betrokkenheidsprofielen en communicatie

Renée van Os schreef hier eerder over het door een SIA KIEM gesubsidieerde project ‘Betrokkenheidsprofielen en Communicatiestrategie.’ Het project heeft als doel om door middel van op maat gemaakte communicatie meer en meer verschillende inwoners te betrekken bij hun directe leefomgeving. Om op maat gemaakte communicatie te ontwerpen is de eerste stap: inzicht hebben in de inwoners. Om dat te bereiken werken we samen met adviesbureau Citisens. Zij verrijkten bestaande demografische, huishoudens-, buurt- en leefstijlkenmerken met gegevens over vertrouwen in de gemeente en algemene betrokkenheid. Op basis van die analyse ontstonden acht betrokkenheidsprofielen. Verschillende groepen zijn letterlijk te lokaliseren doordat de betrokkenheidsprofiele een koppeling leggen met postcodes. Door de profielen van inwoners in een gemeente in een kleurenkaart weer te geven, is in één oogopslag te zien hoe en waar de profielen in een gemeente zijn vertegenwoordigd.

Elk profiel heeft een voorkeur voor het type onderwerpen waar zij betrokken bij zijn en willen worden. Daarnaast hebben de profielen verschillende voorkeuren voor de manier waarop zij betrokken willen worden. De betrokkenheidsprofielen verschillen wat betreft communicatiemiddelen, maar ook wat betreft toon: het ene profiel wordt liever op een formele manier aangesproken, terwijl een ander profiel de voorkeur geeft aan een informele communicatiestijl.  Het profiel “Geïnformeerde gezinsdrukte” geeft bijvoorbeeld vaker de voorkeur aan online communicatie dan het profiel “Honkvaste Buurtbewoners.” Meer achtergronden over de rol van betrokkenheidsprofielen in het stimuleren van betrokkenheid is te vinden in onze bijdrage op Overheid in Contact.

Living labs en ‘de driehoek’

Binnen het project werken de partners van de Hogeschool Utrecht samen met de Gemeente Utrecht. Vanuit de HAN bestaat een samenwerking met de gemeente Overbetuwe. Daar hebben we onlangs voor een zeer geïnteresseerd college van B&W de filosofie achter de betrokkenheidsprofielen toegelicht en onze (onderzoeks)aanpak toegelicht. De samenwerking met de gemeente Overbetuwe is erop gericht om in zogenaamde ‘living labs’ te onderzoeken hoe op maat gemaakte (online) communicatie kan bijdragen aan de betrokkenheid van inwoners bij hun directe leefomgeving. Het opnieuw vormgeven van het speeltuinenbeleid in Elst-Zuid vormt de context van het onderzoek. Speeltuinen werden opnieuw ingericht, en sommige speeltuinen werden verplaatst of zelf opgeheven. De gemeente had de wens om inwoners van de betreffende wijken te betrekken bij dit project. Inwoners konden bijvoorbeeld hun wensen met betrekking tot speeltuinen kenbaar maken, en meebeslissen over de uiteindelijke indeling van de speeltuinen. Tijdens dit proces hebben wij geëxperimenteerd met verschillende communicatiestijlen en –middelen, en geobserveerd hoe de communicatie tussen inwoners uit verschillende betrokkenheidsprofielen verliep.

In het kader van ‘de driehoek’ onderwijs-onderzoek-werkveld waren er in verschillende vormen studenten betrokken bij het project. Zo voerde Communicatie-student Ashley Ophorst haar afstudeeronderzoek binnen het project uit bij de gemeente Overbetuwe en onderzochten eerstejaars Communicatiestudenten de relatie tussen de betrokkenheidsprofielen en communicatiestijlen. Honours studenten van de FEMTA voerden daarnaast een vergelijkende case study uit naar best practices van Nederlandse gemeenten met betrekking tot het stimuleren van betrokkenheid van bewoners.

Op dit moment zijn we bezig om de bevindingen uit de verschillende onderzoeken te analyseren en te bundelen tot inzichten waar gemeenten hun voordeel mee kunnen doen bij het vormgeven van hun (communicatie-)strategie. We komen graag bij je terug met de uitkomsten!