Anderhalf jaar geleden zaten we als lectoraat samen met onderzoeksbureau Citisens om tafel met twee beleidsambtenaren van de gemeente Overbetuwe. We spraken over hun behoefte een meer diverse groep inwoners te betrekken bij gemeentelijke initiatieven of projecten, in plaats van alleen de ‘usual suspects’ (oftewel: mannelijke 65+ ers, met veel vrije tijd en kennis van gemeentelijke procedures) die vaak aanwezig zijn op de geijkte burgerparticipatiemomenten.Als de gemeente meer online kanalen inzet in hun communicatie met inwoners over een initiatief of project is het wellicht wèl mogelijk om een meer diverse groep inwoners te betrekken. Een andere, meer ‘menselijke’ tone-of-voice kan wellicht ook helpen. Zaken die in de profit sector al veelvuldig ingezet worden in het contact met consumenten (en die consumenten ook steeds ‘normaler’ vinden), maar die voor veel gemeenten nog relatief nieuw zijn. Zo ook voor de gemeente Overbetuwe.

Genoeg reden om in het najaar van 2018 te starten met het door RAAK SIA gesubsidieerde KIEM-project ‘Betrokkenheidsprofielen en communicatiestrategie’. Ook de Hogeschool Utrecht deed mee, samen met de gemeente Utrecht. Centraal in het project stonden de 8 betrokkenheidsprofielen van Citisens – die ieder hun eigen antwoord geven op de vraag vanuit de gemeente: ‘Doe je mee?’ Zie onderstaande afbeelding voor een beschrijving van de betrokkenheidsprofielen.

Het doel van het project: samen met de twee gemeenten experimenteren met verschillende participatie- en communicatiestrategieën om óók de ‘unusual suspects’ te bereiken en betrekken bij hun eigen leefomgeving. Hiervoor hebben we in zowel de gemeente Overbetuwe als Utrecht ‘living labs’ ingericht: proeftuinen waarin we samen met studenten vijf aspecten van bereiken en betrekken geëvalueerd hebben:

• Tone-of-voice van communicatie: zakelijk / persoonlijk
• Gebruikte kanaal: online / offline en direct / via netwerk inwoners
• Vorm van participatie: meedenken / meedoen
• Motieven van inwoners om te participeren onderzocht: wat zijn redenen voor inwoners om (soms) mee te doen?
• Belemmeringen van inwoners om niet te participeren onderzocht: waarom doen inwoners (soms) niet mee?

Deze aspecten zijn steeds gerelateerd aan de betrokkenheidsprofielen. Op die manier kregen we inzicht in de manieren waarop verschillende typen inwoners te bereiken en betrekken zijn. De living lab in Overbetuwe betrof een gemeentelijk initiatief om de speelplekken in de wijk Elst Zuid te verbeteren samen met inwoners. Onder andere afstudeerder Ashley Ophorst en een klas Communicatiestudenten binnen de eerstejaarsmodule ‘de Onderzoeker’ hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan het project. In Utrecht was afstudeerder Marloes Hendriks betrokken bij het project.

Op dinsdag 15 januari 2019 presenteerden we samen met de HU en Citisens op de HAN campus in Arnhem de resultaten van het project, aan ruim 50 geïnteresseerden – van wie de meesten werkzaam waren bij een gemeente of provincie. We hadden letterlijk de bekende HAN-driehoek onderwijs-onderzoek-werkveld ‘in huis’!

Uit de living labs in Utrecht en Overbetuwe bleek dat ieder betrokkenheidsprofiel zich anders gedraagt c.q. andere voorkeuren heeft t.a.v. de vijf aspecten. Deze bevindingen zijn door Citisens weergegeven in een infographic. Inmiddels zijn op Frankwatching de volledige onderzoeksresultaten van het KIEM-project gedeeld. Eerder schreef mijn collega Reneé van Os een bijdrage op dit blog. Op Overheid in Contact lichten we toe hoe belangrijk vertrouwen en betrokkenheid van inwoners is voor gemeenten.

We hebben gemerkt dat het onderwerp erg leeft in de gemeentelijke communicatiepraktijk: we kregen veel reacties op de blogs. Op dit moment zijn we bezig met het zetten van vervolgstappen om nog meer kennis op te doen over op maat gemaakte communicatiestrategieën binnen gemeenten.