Bestaat er een one-size-fits-all model voor toetsdrukverlaging? Verlaag je de toetsdruk door het aantal toetsen te halveren? Of zou je meer toetsen digitaal moeten aanbieden? Waarom laat je een student niet zelf een geschikte toetsvorm kiezen? En wat gebeurt er met de toetsdruk als je tentamens in kleine stukjes opknipt en verspreid aanbiedt? Collega’s van verschillende academies gingen hierover tijdens de etalagebijeenkomst over toetsdruk met elkaar in gesprek.

Bekijk hier de bijeenkomst integraal terug. 

Martijn Hendriks en Kathelijn de Wit schreven voor de Academie Rechten een advies om de toetsdruk binnen de academie te verlagen. Tijdens de etalagebijeenkomst vertelden ze o.a. welke factoren van invloed bleken op de toetsdruk binnen hun academie. Martijn ging ook in op wat toetsdruk is. Want hoe weet je eigenlijk of de toetsdruk binnen jouw opleiding te hoog is? Is een te hoge toetsdruk wel echt een probleem? En hoe ziet een gezonde toetsdruk eruit?  Na deze korte presentatie was het aan de deelnemende collega’s om hierover van gedachten te wisselen.

Hoe is het met jouw toetsdruk gesteld?

Voordat de presentatie van start ging, brachten de deelnemers eerst in kaart hoe het gesteld is met de toetsdruk binnen hun eigen opleiding of academie. Zowel de collega’s die fysiek aan de bijeenkomst deelnamen als de collega’s die de bijeenkomst online volgden, konden via Mentimeter aangeven bij welke academie of afdeling ze werkzaam zijn. Daarna volgden enkele eerste vragen over hoe studenten en zijzelf toetsdruk ervaren. Hun antwoorden kun je hieronder bekijken.

Werkstress of toetsstress?

Ook bij de Academie Rechten was er dus sprake van een te hoge toetsdruk. Het uitgangspunt voor toetsdrukverlaging bij de Academie Rechten was, zo vertelde Martijn tijdens de presentatie, in eerste instantie niet onderwijskundig van aard. De aanleiding voor dit advies kwam namelijk voort uit de vele signalen vanuit docenten en ondersteuners over de hoge werkdruk die toetsing met zich bracht. Daarbij gaven ook studenten aan veel toetsstress te ervaren.

Wanneer is de toetsdruk te hoog?

Wanneer wordt toetsdruk een probleem? Bij studenten is de toetsdruk te hoog als de druk leidt tot een vermindering van de studeerbaarheid. Wordt de toetsdruk voor studenten te hoog, dan uit zich dit in toetsstress (lees: meer dan gezonde spanning voor een toets), vervolgens studievertraging en in het ergste geval uitschrijving. Martijn illustreerde aan de hand van een schema dat je bij onderwijzend personeel en onderwijsondersteunend personeel dan iets vergelijksbaars ziet gebeuren. Bij hen leidt een te hoge toetsdruk tot een vermindering van de uitvoerbaarheid (constructietijd, beoordelingstijd, regelen faciliteiten). Dit uit zich met name in een te hoge werkdruk, overbelasting en in het ergste geval uitval.

Wanneer spreek je van een goede toetsdruk?

Bij een passende toetsdruk fungeren toetsen als meetinstrument en als aanjager van het leerproces (lees: toetsen zijn sturend voor het studiegedrag van studenten). Er is daarnaast geen sprake van toetsstress voor studenten én er is geen sprake van te hoge werkdruk voor medewerkers.

De opzet van het advies voor de Academie Rechten is dan ook helder: een compacte data-analyse van de toetsdruk, gevolgd door aanbevelingen om deze toetsdruk te verlagen.

Welke vijf factoren bepalen de toetsdruk?

Voordat Martijn en Kathelijn dit advies konden geven, moesten ze eerst kunnen aangeven wat bepalend is voor de hoogte van de toetsdruk. De volgende factoren speelden hierbij een rol:

1. het volume aan formatieve en summatieve toetsen (hierna tezamen: toetsen)
2. de spreiding van toetsen
3. de zwaarte van toetsen
4. de duur van toetsen
5. de toetsvormen

Een toelichting bij deze factoren kun je in het ‘Advies Toetsdrukverlaging’ lezen. In dit advies staan overigens ook veel concrete aanbevelingen voor toetsdrukverlaging.

Klagen studenten te snel over toetsdruk?

Na de presentatie werden collega’s gevraagd om via Mentimeter aan te geven of ze het eens waren met vijf prikkelende stellingen over toetsdruk. Vervolgens gingen collega’s in kleine groepjes met elkaar in gesprek over deze stellingen. Via Padlet konden de groepjes hun reacties geven op de stellingen. Op deze manier konden de verschillende groepjes (online en fysiek) direct hun meningen, nuances en suggesties met elkaar delen.

Wat bleek? Als je het aan de overgrote meerderheid van de deelnemers aan de etalagebijeenkomst vraagt, klagen studenten helemaal niet te snel over toetsdruk. Als studenten al klagen, gaven collega’s aan, dan is dit vaak terecht. Je moet een dergelijke klacht in ieder geval serieus nemen, gaf iemand aan. En ook: als je van studenten zegt dat ze te snel klagen, dan zou je dat ook van docenten kunnen zeggen. Hieronder is te zien hoeveel deelnemers het eens en oneens waren met de stellingen.

Ben je benieuwd waarom jouw collega’s het misschien wel een goed idee vinden om studenten zelf de beoordelingscriteria te laten bepalen? Alle reacties op de stellingen zijn terug te lezen op de Padletomgeving. Het is zeker de moeite waard om hier een kijkje te nemen. Naast reacties op de stellingen hebben collega’s namelijk ook hun eigen ideeën en suggesties voor toetsdrukverlaging gedeeld.

One-size-fits-all?

Met een pasklare oplossing om de toetsdruk te verlagen zijn de deelnemers niet naar huis gegaan. Toetsdrukverlaging vereist maatwerk; er is nu eenmaal geen one-size-fits-all model. Toetsing moet immers aansluiten bij de visie op leren van een opleiding of academie. Bovendien kun je een te hoge toetsdruk vanuit verschillende perspectieven en invalshoeken aanvliegen. Sterker nog: je ontkomt er niet aan. Wat hiervoor nodig is? Kennis delen, ervaringen uitwisselen, luisteren naar elkaars ideeën en de samenwerking opzoeken. In dat opzicht is de opzet van deze etalagebijeenkomst geslaagd.

Hoe nu verder?

Het was zeker waardevol om een kijkje in andermans toetskeuken te nemen, gaven collega’s na afloop aan. Ook is het goed geweest om met elkaar in gesprek te gaan over toetsdruk. Ideeën, kennis en ervaringen van anderen verrijken en inspireren. Tegelijkertijd zouden sommige collega’s ook eens verder willen inzoomen op concrete voorbeelden van alternatieve toetsvormen om de toetsdruk te verlagen. Daarnaast is er ook behoefte aan meer houvast als het gaat om de ontwikkeling en implementatie van een visie op leren en opleiden. Ook een verdiepende etalagebijeenkomst over de rol van de student binnen toetsing en beoordeling zou een mooi vervolg zijn op deze bijeenkomst.

Ben jij de volgende?

Spreekt een van deze thema’s jou als (ervarings)specialist ook aan? Of wil je met je team kennis delen rondom één van de thema´s uit het instellingsplan? Aarzel dan niet en neem contact op met Freek.vanKessel@han.nl of Niels.Maes@han.nl van Services OOK. Niels en Freek zorgen, samen met de HAN Academy, voor de organisatie en kunnen je indien nodig ook ondersteunen bij de inhoudelijke voorbereidingen. Zij gaan graag een verkennend gesprek met je aan! Wil je eerst wat meer informatie over het organiseren van etalagebijeenkomsten? Klik dan hier.