Door Wytske Lankester

Vlak voor de zomer, in juli 2020 rondden we het onderzoeksrapport Hallo Heseveld! af over een kunstproject dat geïnitieerd werd door Ellen Dingemans vanuit de Allesbinder. De Allesbinder is een in Nijmegen-West gelegen professionele leergemeenschap van de HAN, waar studenten, docenten en wijkbewoners met elkaar samenwerken aan maatschappelijke vraagstukken. Sinds 2017 voerde Ellen als wijkdocent bij de Allesbinder verkennende gesprekken met zowel professionals uit de wijk als met Het Reisgezelschap Kunst & Maatschappelijke Inclusie* over hoe de Allesbinder als sociaal-artistieke praktijk ingericht kan worden en ontmoetingen tussen wijkbewoners kan stimuleren. In het voorjaar van 2019 werd besloten een sociaal-artistieke praktijk op te starten met Inge Leuverink als beeldend kunstenares. Studenten van de HAN en Radboud Universiteit meldden zich aan en in september 2019 ging het project Hallo Heseveld! van start.

Gezamenlijk kunstwerk als eindproduct van het project Hallo Heseveld!

Parallel aan het project startte ik samen met Erik Jansen een onderzoek dat beoogde inzicht te krijgen in het proces van interactie en betekenisgeving bij sociaal-artistieke ontmoetingen in de wijk. De onderzoeksvraag was: Hoe werkt het samenspel rondom kunst, ontmoeting en betekenisgeving in het proces van plannen en uitvoeren van het sociaal-artistieke project Hallo Heseveld! met bewoners, studenten en professionals in de wijk Heseveld? Om deze vraag te beantwoorden werden twee van de ontmoetingsactiviteiten van het project Hallo Heseveld als casus bekeken. Voor het beantwoorden van de onderzoeksvraag ontwierpen we een conceptueel kader, gebaseerd op de theoretische uitgangspunten van de Art Dialogue Method (Muijen & Brohm, 2018) en drie vormen van waarden van kunst (Jansen, 2018). Dat bood de mogelijkheid om de processen die rondom de sociaal-artistieke ontmoetingen ontstonden te ordenen. Het resultaat van het onderzoek was een uitgebreide beschrijving van de ontmoetingen in woord en beeld, inclusief de context van de ontmoetingen. Doordat er zowel verbale als non-verbale gegevens werden beschreven, kon het daadwerkelijke moment van ontmoeten – met de daarin gecreëerde kunstwerken en de subjectieve beleving van de deelnemers – zo dicht mogelijk benaderd worden.

Het rapport in de bijlage geeft een inkijkje in een manier van ontmoeten die in het licht van corona extra bijzonder geworden is. Diverse groepen bewoners van de wijk Heseveld hebben elkaar op diverse plekken en momenten ontmoet en zijn samen aan de slag gegaan met het maken van een kunstwerk. Door met de 3d pen de verbeeldingskracht aan te spreken kregen deelnemers een stem, konden ze hun gedachten over hun leefomgeving (de wijk Heseveld) in een tekening tot expressie brengen en ontstonden dialogen en verhalen naar aanleiding daarvan. Waarden zoals erkenning, autonomie, scheppen, maar ook vrijheid en sociale interactie kwamen naar voren. Dit is te zien in het kunstwerk – te zien op de foto – waarin alle individuele kunstwerken met elkaar verbonden zijn met op de achtergrond het stratenplan van de wijk Heseveld. Het project Hallo Heseveld! onderstreept het actuele belang van zoeken naar nieuwe manieren van ontmoeten en het op gang brengen van dialogen. Omdat zich in die ontmoetingen verhalen kunnen ontvouwen die op vele manieren en voor vele mensen van betekenis zijn. Misschien wel meer dan ooit.

*Het Reisgezelschap Kunst & Maatschappelijke Inclusie is een netwerk van partners uit de domeinen zorg&welzijn en kunst&cultuur die elkaar vinden in de overtuiging dat kunst (in de brede zin) van betekenis is in het leven van mensen. Ze trekken samen op in het creëren van sociaal-artistieke verbindingen via het gezamenlijk organiseren van ontmoetingen, studentenprojecten, onderzoek, leerwerkpraktijken, etc. Van 2017-2020 vervulden de HAN samen met ArtEZ, Cultuur Oost en LKCA een aanjagersrol in deze beweging. Vanaf dit jaar vindt samenwerking niet meer centraal, maar specifieker via inhoudelijke thema’s plaats onder het verbindende thema sociaal-artistiek (samen)werken. Voor meer informatie: Wytske.Lankester@han.nl

Het volledige rapport vind je hier als download: 200701 Onderzoeksrapport Hallo Heseveld.

Literatuur

Jansen, E. (2018). Art and creativity as capability: utilizing art in social work education. Social Dialogue, 2018 (19), p. 33-36.

Muijen, H. & Brohm, R. (2018). Art dialogue methods: phronèsis and its potential for restoring an embodied moral authority in local communities. In: British Journal of Guidance & Counselling, 46:3, 349-364.