Wellicht is het toeval maar de laatste weken heb ik meerdere keren de vraag gehad hoe je volgens de APA-richtlijnen moet verwijzen naar een collage: een verzameling afbeeldingen, bijeengebracht in een nieuwe illustratie. Denk hierbij aan een moodboard, een (kaart)spel of een tabel waarbij in plaats van teksten emoji’s worden gebruikt.

Reeds in 2014 heb ik deze vraag voorgelegd aan de APA Style experts in Amerika. Het antwoord was dat strikt genomen naar iedere afbeelding apart verwezen zou moeten worden. Dat zou dan moeten door bij iedere afbeelding een kleine letter in superscript te zetten (^{a b c}, etc.) en onder de collage bij de letter auteur, jaartal + copyrightvermelding. In de bronnenlijst komt van iedere afbeelding een aparte vermelding (zie ook het blogbericht over De informatieve infographic). Dit geldt ook voor afbeeldingen die gratis hergebruikt mogen worden.

Het antwoord ging echter verder: de APA-richtlijnen zijn eigenlijk niet van toepassing op collages. Het is voor de lezer waarschijnlijk niet interessant te weten wat de herkomst is van de losse afbeeldingen. Het advies van de APA Style expert is om te overleggen met de docent of beoordelaar wat wenselijk is.

Er zijn een paar opties:

1 Bestaat de collage uit vijf of minder afbeeldingen, dan heeft het nog zin om iedere afbeelding apart te vermelden. Ik noem hier het aantal van vijf als richtlijn, maar dat is geen APA-regel.

2 Als alle afbeeldingen van de collage uit dezelfde bron komen kun je er ook voor kiezen alleen naar de website als geheel te verwijzen. Ik maak zelf vaak gebruik van de rechtenvrije illustraties van de website Vecteezy. Onder de collage kun je dan bijvoorbeeld zetten:

Opmerking. Collage samengesteld met gratis illustraties van de website Vecteezy (https://nl.vecteezy.com/).

Hetzelfde geldt voor websites of apps waarmee je zelf collages kunt maken. De Opmerking mag in een kleiner lettertype gezet worden, net als bij een figuur.

3 Bestaat de collage uit vijf of meer afbeeldingen, overleg dan met jouw docent of beoordelaar wat wenselijk is. Waarschijnlijk is dan de beste optie om bronvermelding achterwege laten.

Tip: de programma’s van Microsoft Office (Word, PowerPoint, etc.) bieden tal van afbeeldingen aan, waaronder pictogrammen, illustraties en foto’s, en sjablonen voor tabellen en grafieken. Via de optie ‘Invoegen’ kunnen deze makkelijk in een tekst of presentatie worden geplaatst. Naar deze afbeeldingen wordt niet verwezen volgens de APA-richtlijnen want als gebruiker van Microsoft Office heb je een licentie, inclusief afbeeldingen, gekocht.