Op 24 april 2005 plaatste Jawed Karim een filmpje van 19 seconden op YouTube waarin hij in de dierentuin van San Diego iets vertelt over de olifanten. Op zich niets bijzonders, maar dit filmpje is de eerste video die op YouTube werd geplaatst. Niet toevallig is Jawed Karim één van de oprichters van YouTube. Het videoplatform is niet meer weg te denken uit onze digitale maatschappij en kan als informatiebron gebruikt worden in een verslag.

In De APA-richtlijnen uitgelegd staat op pagina 109 een voorbeeld van een vermelding van een YouTube-video in een bronnenlijst en van een verwijzing in de tekst.

In dit blogbericht zal ik aan de hand van de eerste YouTube-video, Me at the zoo, een toelichting geven op het verwijzen naar YouTube. Deze richtlijnen gelden uiteraard ook voor andere videosites zoals Vimeo en Dailymotion.

Bronnenlijst
De vermelding in de bronnenlijst komt overeen met die van een webpagina, met het verschil dat achter de titel [Video] wordt gezet:

jawed. (2005, 24 april). Me at the zoo [Video]. YouTube. Geraadpleegd op 29 november 2021, van https://www.youtube.com/watch?v=jNQXAC9IVRw

Ik heb geen fout gemaakt door jawed zonder hoofdletter te noteren, zo staat het onder de video. Neem gebruikersnamen letterlijk over. Wordt uit de video of het bijschrift duidelijk wat de volledige naam is van de uploader, noem deze dan met de gebruikersnaam (user name) tussen vierkante haakjes:

Karim, J. [jawed]. (2005, 24 april). Me at the zoo [Video]. YouTube. Geraadpleegd op 29 november 2021, van https://www.youtube.com/watch?v=jNQXAC9IVRw

Bij dit voorbeeld vond ik de volledige naam op de Wikipediapagina over deze video maar je hoeft niet op zoek te gaan naar de echte naam van de uploader.
Noteer de titel als in een zin, pas de titel dus aan als overal hoofdletters zijn gebruikt (wat schreeuwerig staat) of als de beginhoofdletter ontbreekt.

Tekst
In de tekst worden net als bij een webpagina alleen de auteur (in dit geval uploader) en het jaartal genoemd. Ook hier geldt dat de naam letterlijk wordt overgenomen:

Verwijzing tussen haakjes: (jawed, 2005)
Verwijzing als lopende tekst: jawed (2005)

Als de volledige naam van de uploader bekend is wordt de achternaam genoemd:

Verwijzing tussen haakjes: (Karim, 2005)
Verwijzing als lopende tekst: Karim (2005)

Het is net als bij een geschreven tekst mogelijk om te citeren, geef in plaats van het paginanummer de minuut en de seconden:

“The cool thing about these guys is that they have really, really, really long trunks” (jawed, 2005, 0:05).

Als de video langer dan 60 minuten duurt kan ook het uur genoemd worden.
Aanvullende informatie, bijvoorbeeld de naam van de persoon die geïnterviewd wordt of het oorspronkelijke jaar van de opname, kan in de tekst worden opgenomen.

Kanaal
De vermelding van een (deel van een) YouTube kanaal is dezelfde als die van een video, met het verschil dat [Video] wordt vervangen door [YouTube-kanaal]. Een kanaal heeft geen datum, vermeld daarom ‘z.d.’ en de titel is Home of eventueel Playlist (voor afspeellijsten):

jawed. (z.d.). Home [YouTube kanaal]. YouTube. Geraadpleegd op 29 november 2021, van https://www.youtube.com/channel/UC4QobU6STFB0P71PMvOGN5A

In het voorbeeld van jawed is het bij één video gebleven.

Reactie
Hoewel de uploader deze optie kan uitschakelen is het in de meeste gevallen mogelijk een reactie achter te laten. Reacties kunnen alleen geplaatst worden door gebruikers van YouTube, er is dus altijd de naam van een auteur/uploader beschikbaar.
Er wordt geen datum genoemd, alleen een algemene tijdsaanduiding, bijvoorbeeld “1 dag geleden” of “2 jaar geleden”. Hier valt een jaartal uit af te leiden, zet bij twijfel ‘ca.’ voor het jaar.
Zet voor de titel, niet cursief, ‘Re:’ (van reactie). Iedere reactie heeft een eigen URL, klik op de tijdsaanduiding met de rechtermuisknop en kies ‘Linkadres kopiëren’.
In dit voorbeeld is de reactie van de dierentuin in San Diego waar de video werd opgenomen:

San Diego Zoo. (2020). Re: Me at the zoo [Video]. YouTube. Geraadpleegd op 29 november 2021, van https://www.youtube.com/watch?v=jNQXAC9IVRw&lc=UgzuC3zzpRZkjc5Qzsd4AaABAg

Een citaat in de tekst:

“We’re so honored that the first ever YouTube video was filmed here!” (San Diego Zoo, 2020).

Screenshot
Door op het toetsenbord ‘prt sc’ (rechtsboven, ‘print screen’) te kiezen kan makkelijk een beeld uit de video worden overgenomen en in het eigen verslag gezet worden. De vermelding in de tekst komt overeen met de vermelding van een afbeelding van een webpagina, zie voor een toelichting De APA-richtlijnen uitgelegd, § 4.1.2, voorbeeld 129 op pagina 99. De titel van de afbeelding is de keuze van de maker van het verslag:

Figuur 1

Eerste video op YouTube

Opmerking. Overgenomen van Me at the zoo (0:02) [Video] door jawed, 2005, YouTube (https://www.youtube.com/watch?v=jNQXAC9IVRw). Copyright z.d., onbekend.

De video vermeldt nergens een auteursrechthebbende of jaartal. Het kan Jawed Karim zijn maar ook degene die de opname heeft gemaakt of wellicht is het YouTube zelf. Geef altijd een copyrightvermelding, noteer bij twijfel Copyright z.d., onbekend.

Ingesloten video
De programma’s van Microsoft Office zoals Word en PowerPoint (en ook dit blog!) bieden de mogelijkheid om een YouTube-video in te sluiten (‘embedden’) en binnen het document af te spelen. Naast de vermelding in de bronnenlijst komt er een vermelding in de tekst die overeenkomt met die van een figuur waarbij ‘Figuur’ vervangen wordt door ‘Video’:

Video 1

Eerste video op YouTube

Opmerking. Overgenomen uit Me at the zoo [Video], geplaatst door jawed, 2005, YouTube (https://www.youtube.com/watch?v=jNQXAC9IVRw). Copyright z.d., onbekend.

Ben ik nog een toepassing van YouTube vergeten? Laat het weten via het reactieformulier.