Spannende psychologische thrillers

Ja, ik kijk wel graag spannende series zoals Beck en The Bridge of lees over Erica Falck die misdrijven oplost. Spanning ten top, intriges en je wordt op het puntje van je stoel gezet van spanning en nieuwsgierigheid naar wie de moordenaar is. Het boeit omdat series de weergeven wat de drijfveer van de diverse personages is, hoe iemands verleden, karakter en zelfs toevallige gebeurtenissen kunnen bepalen wat er in het leven gebeurt. Alleen, ik ben aan het denken gezet…. Leiden ze door hun fictieve karakter en dramatiek niet eerder tot een bevestiging van simplistische en vastgeroeste vooroordelen?

Diegene die uitzonderlijk geweld gebruikt en die erg onvoorspelbaar gedrag vertoont, blijkt in eerdere fases van het verhaal vaak bepaalde aanwijzingen te hebben gegeven. De gruwelijke moordenaar had eerder afwijkend gedrag laten zien, was lange tijd somber of vaak teruggetrokken. Zeker, er zijn ook veel mooie, evenwichtige verhalen te zien en te lezen over mensen met een psychische kwetsbaarheid. Er zijn zelfs in series zelfs steeds meer helden met een kwetsbare kant, die hen juist helpt. Maar daarnaast worden we nog steeds door de verhalenvertellers van deze wereld om de oren geslagen met gevaarlijke gekken, die gedreven worden door onstuitbare driften. Terwijl de wetenschap de speculaties van Freud al lang bij het grofvuil heeft gezet, woekeren ze door in vrijwel elk psychologisch drama, horrorscenario of thriller. Kunnen we daar niet een keer mee stoppen?

Het vanuit Amerika overgekomen idee over de maakbaarheid van het leven, versterkt het stigmatiseren van mensen met psychische kwetsbaarheid. Amerika is zo ongeveer gegrondvest op de gedachte dat je de persoon kunt worden die je wilt zijn, als je maar hard je best doet. Dat is niet waar. Toch zijn er tegenhangers, die helpend zijn. Bijvoorbeeld, in de indrukwekkende roman A Little Life, proef je terechte kritiek op deze maakbaarheid.

Stigma en werk

Stigma betekent letterlijk: een merkteken dat personen onderscheidt van anderen en onwenselijke eigenschappen aan hen toeschrijft, zoals gevaarlijk, onbetrouwbaar of onvoorspelbaar. Wanneer bepaalde mensen of groepen een stigma hebben worden zij door anderen afgewezen, genegeerd of geweerd: ‘zij’ die anders zijn dan ‘wij’ houden wij liever op afstand. Mensen met een psychische aandoening krijgen hier ook mee te maken. Het gaat niet alleen over openlijk discriminerend gedrag of om onjuiste of onvolledige kennis, al of niet stereotype opvattingen of vooroordelen. Het gaat ook om ‘onderhuidse’, halfbewuste, door angst, afkeer of woede gestuurde opvattingen die de houding van mensen tegenover iemand met een psychische aandoening bepalen. De media zijn hierbij sterk van invloed en tegengeluid is dus noodzakelijk.

Dat veel mensen met psychische problemen (tijdelijk) niet werken, komt niet enkel door hun aandoening, maar ook door het stigma dat rust op psychische problemen. Onder direct leidinggevenden bestaat een negatief beeld van mensen met psychische problematiek. Dit negatieve beeld kan hen benadelen bij sollicitaties, promoties en andere carrièrekansen. De toegenomen verantwoordelijkheid van werkgevers voor zieke werknemers maakt dat ze zich nog extra door ‘onderhuidse’ opvattingen kunnen laten leiden. Ook durven werknemers met psychische klachten vaak niets te vertellen over hun psychische gezondheidsproblemen, waardoor werkgever en werknemer de kans mislopen om door tijdelijke werkaanpassingen langdurige uitval te voorkómen. Jammer, want dit kan ook anders!

Mijn collega Suzanne en ik hoorden gisteren van Dr. Evelien Brouwers  van Tilburg University, over de boeiende onderzoeken en projecten tegen stigma op het werk (ism Samen sterk zonder stigma).

Bespreekbaar maken van psychische aandoeningen

Ons project De Mentaal Gezonde Zaak werkt mee aan oplossingen tegen stigma op de werkvloer bij het UWV. Afstudeerstagiaire Marlisa (van de opleiding toegepaste psychologie) voert binnen ons project een kwalitatief onderzoek uit over het bespreekbaar maken van psychische klachten op het werk. Ons doel is een op maat gemaakte aanpak te ontwikkelen zodat meer openheid ontstaat over psychische aandoeningen en het stigma vermindert. We zullen vanaf het begin, veel aandacht hebben voor de aansluiting bij de praktijk en de toepasbaarheid van de uitkomsten. Wat wordt er nu al bij het UWV gedaan omtrent het tegengaan van de taboe omtrent psychische klachten? En welke van de best practices vanuit andere bedrijven sluiten het beste aan bij de medewerkers van het UWV? Welke handvaten hebben collega’s en teamleiders nodig om op een constructieve manier met psychische diversiteit om te gaan?

Juist als collega’s die zelf een diagnose hebben, naar buiten treden, zal het beeld over deze groep genuanceerder worden. Mooi voorbeeld van 3fm #openup deze week, waarbij jongeren worden uitgenodigd om uit de kast te komen met hun psychische klacht. Top gedaan! Goede voorbeelden en onderlinge gesprekken hierover, helpen om vooroordelen te verminderen. Met uiteindelijk een positief antwoord op de volgende vraag: Zien je collega’s, jou, of wordt hun blik direct verstoord door emoties en (voor)oordelen die ze met het etiket ‘psychisch ziek’ verbinden?