Klachten van de arm, nek en/of schouder (KANS) komen veelvuldig voor bij mensen die werken. Mensen met langdurige klachten, waarvoor geen duidelijke aanwijsbare oorzaak te vinden is, hebben vaak geen baat bij therapie en andere behandelingen. Daarom ontwikkelden het Lectoraat Arbeid & Gezondheid van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en de afdeling IQ Healthcare van het Radboudumc een zelfmanagementprogramma voor werknemers met aspecifieke chronische KANS.

Achtergrondinformatie KANS

Aspecifieke KANS kenmerkt zich door langer dan twee weken aanhoudende pijn, stijfheid tintelingen en/of doof gevoel in de nek, boven rug, armen en/of handen die gerelateerd zijn aan het werk en/of andere activiteiten. Indien de klachten langer dan 12 weken aanwezig zijn spreekt men van chronische aspecifieke KANS. KANS vinden vaak hun oorsprong in een samenloop van (werkgerelateerde) fysieke factoren, (werkgerelateerde) psychosociale factoren en persoonlijke facturen. Ook de werkstijl van de werknemer speelt een rol. Het belang van elke factor en de bijdrage aan het individuele risicoprofiel verschilt tussen individuen en werkomgevingen. Aangezien er een behoefte is aan effectieve interventies voor mensen met aspecifieke KANS, lijkt het ontwikkelen van een zelfmanagementprogramma zinvol.

Zelfmanagementprogramma
Het door het Radboudumc en de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen ontwikkelde programma bestond uit groepsbijeenkomsten en een eHealthmodule. Zelfmanagement wordt meer en meer gebruikt om de eigen-effectiviteit en het gezondheidsgedrag bij mensen met chronische aandoeningen te verbeteren. Barlow e.a. (2002) definieerden zelfmanagement als “de mogelijkheden om symptomen, behandelingen, lichamelijke en psychische consequenties en leefstijlveranderingen samenhangend met leven met een chronische aandoening te kunnen managen.”
Het overkoepelende doel van de interventie was ‘het bevorderen van zelfmanagementgedrag op het werk’, met als doel de ervaren functioneringsproblemen in de werkomgeving van de deelnemers te verbeteren. De eHealth module was gericht op het aanbieden van aanvullende informatiebron over KANS, die tezamen met de persoonlijke actieplannen die gemaakt werden tijdens de bijeenkomsten, het mogelijk maakten de interventie aan te passen aan de behoefte van de individuele deelnemer.

Uitkomsten van het onderzoek
Het programma verbeterde de ervaren functioneringsproblemen van de deelnemers tijdens het werk. Op de meeste andere uitkomstmaten van het onderzoek werden geen significante verschillende tussen de zelfmanagementgroep en een gebruikelijke zorggroep gevonden. Het zelfmanagementprogramma werd door de deelnemers als nuttig ervaren en voldeed aan de behoeften en verwachtingen. Hutting denkt dat het zelfmanagementprogramma een bijdrage kan leveren aan het verminderen van en beter omgaan met de klachten bij werknemers met aspecifieke chronische KANS. Zelfmanagementprincipes kunnen tevens gebruikt worden door andere gezondheidszorgprofessionals om zo hun behandeling aan te passen aan de behoeften van de individuele patiënt en de patiënt actief te betrekken bij de behandeling van zijn/haar aandoening.

Verdediging proefschift
Het proefschrift getiteld “Effectiveness of a self-management program for employees with complaints of the arm, neck and/or shoulder”, waarin Nathan Hutting de ontwikkeling en evaluatie van het zelfmanagementprogramma beschreef, werd op 9 december jl. door hem met succes verdedigd aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

Het proefschrift is te lezen via deze link.